TY - JOUR ID - 133694 TI - بررسی تغییرات نوسانات سطح آب زیرزمینی در حوضه آبریز هلیل رود جیرفت JO - نشریه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب ایران JA - IWE LA - fa SN - 2251-7359 AU - نادریان فر, محمد AU - فاریابی, ارسلان AU - کوهستانی, شاپور AU - صفوی گردینی, مریم AD - عضو هیات علمی دانشگاه جیرفت AD - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، گروه مهندسی آب AD - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت AD - دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 11 IS - 4 SP - 141 EP - 159 KW - آب زیرزمینی KW - شاخص SPI KW - جیرفت KW - خشک‌سالی DO - 10.22125/iwe.2021.133694 N2 - دشت جیرفت با اقلیم خشک و نیمه‌خشک یکی از دشت‌هایی است که با افزایش برداشت چشمگیر آب زیرزمینی در سال‌های اخیر روبرو بوده است. هدف از این مقاله ارزیابی اثرات بارندگی و شرایط اقلیمی بر نوسانات سطح آب زیرزمینی دشت جیرفت است. برای این منظور از داده­های بارندگی 6 ایستگاه باران‌سنجی و تبخیرسنجی در طول دوره 95-1370 استفاده شد و با روش تیسن بندی و استفاده از داده‌های ماهواره Chirps مقدار متوسط بارندگی دشت محاسبه گردید. نتایج نشان داد همبستگی پیرسون بین بارش و سطح آب زیرزمینی 23/0 است. برای یافتن اثرات خشک‌سالی و ترسالی بر سطح آب زیرزمینی، از شاخص بارندگی استانداردشده (SPI) استفاده شد. نتایج تحلیل‌ها به‌صورت سری زمانی متوالی نشان داد که، SPI با مقیاس زمانی بلندمدت 7 ماهه از همبستگی بیشتری (35/0) با هیدروگراف سطح آب زیرزمینی دشت برخوردار است. بررسی داده‌های هیدروگراف دشت جیرفت در دوره آماری 95-1381 نشان داد که در این مدت سطح آب زیرزمینی به ‌اندازه 65/8 متر افت داشته و میزان متوسط افت سالانه 61/0 متر می­باشد. همچنین نتایج نقشه­های پهنه­بندی به روش کریجینگ در دوره‌های زمانی 5 ساله نشان داد که بخش­های جنوبی و مرکزی دشت دارای افت سطح آب زیرزمینی بیشتری هستند. در ادامه با استفاده از تحلیل خوشه‌ای وارد، دشت جیرفت به چهار خوشه تقسیم شد که برای خوشه 1 پیزومتر کلرود، خوشه 2 پیزومتر ساغری، خوشه 3 پیزومتر کُنارصندل و خوشه 4 پیزومتر چهره آباد انتخاب شدند. همبستگی بارش متوسط در هر خوشه با نوسانات سطح آب زیرزمینی با پیزومترهای منتخب آن خوشه به ترتیب کلرود (51/0r=)، ساغری (37/0r=)، کنارصندل (38/0r=) و چهره آباد (55/0r=) به دست آمد. با توجه به افت شدید سالانه و اضافه برداشت از دشت چنانچه اقدام جدی و مؤثری در این زمینه صورت نگیرد، این دشت در آینده نه‌تنها با تشدید پیامدهای زیست‌محیطی، بلکه با مشکلات اقتصادی و اجتماعی نیز مواجه خواهد ‌شد UR - https://www.waterjournal.ir/article_133694.html L1 - https://www.waterjournal.ir/article_133694_8ca2829cac06686da181a042b98d467c.pdf ER -