برآورد ترازتجاری آب مجازی محصولات کشاورزی استان همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

2 دانشگاه بوعلی سینا

3 کارشناسی ارشد اقتصادکشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا ، همدان، ایران

چکیده

مفهوم آب مجازی از پتانسیل قابل‌توجهی برای کمک به بهبود مدیریت آب، به خصوص در بخش کشاورزی برخوردار است. لذا تحلیل آب مجازی محصولات اساسی بخش کشاورزی می‌تواند ما را در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در مصرف بهینه از منابع آبی یاری دهد. در این مطالعه، مقدار آب مجازی و شاخص‌های مرتبط با آن، با استفاده از رهیافت پایه تعیین شد و سپس براساس مقدار تولید و تقاضای استان برای محصولات کشاورزی، مقدار مبادلات کشاورزی و تراز تجاری آب مجازی در استان همدان در سال 1397 برآورد گردید. نتایج نشان داد که جریان تجارت محصولات مورد مطالعه، حجمی معادل 7/924 میلیون مترمکعب صادرات آب مجازی به خارج از استان و 4/33  میلیون مترمکعب واردات آب مجازی به داخل استان را در پی‌داشته است. براین اساس ترازتجاری آب مجازی، 3/891 میلیون مترمکعب برآورد شد. این نتایج نشان می‌دهد، استان همدان محصولات آب‌بر را در داخل استان تولید و صادر می‌کند. تراز تجاری مثبت و قابل توجه لزوم تغییر الگوی کشت در استان را با توجه به مسئله کمبود منابع آبی نشان می‌دهد. با توجه به نتایج مطالعه پیشنهاد می‌شود سطح زیر کشت محصولاتی نظیر ذرت دانه‌ای، حبوبات و یونجه با محتوای آب مجازی بالا، کاسته شود و محصولاتی نظیرذرت علوفه‌ای و چغندرقند که به آب مجازی کم تری نیاز دارند، جایگزین شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Estimation of virtual water trade balance of agricultural products in Hamadan province

نویسندگان [English]

  • Hamid Balali 1
  • Mostafa Bani aSadi 2
  • , Leyla Mozafari 3
1 Agricultural Economics, Agriculture faculty, Bu-ali Sina University
2 Bu -Ali Sina University
3 MSc graduated of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

The concept of virtual water has considerable potential to help improving water management, especially in the agricultural sector. Therefore, virtual water analysis of basic products of the agricultural sector can help us in policy-making and planning in the optimal use of water resources. In this study, the amount of virtual water and its related indicators were determined using the basic approach and then, based on the amount of production and demand of the province for agricultural products, the amount of agricultural exchanges and the trade balance of virtual water in Hamadan province in 2018 were estimated. The results showed that the trade flow of the studied products has a volume equal to 924.7 million m3 of virtual water exports outside the province and 33.4 million m3 of virtual water imports into the province. Based on this, the trade balance of virtual water was estimated at 891.3 million m3. These results show that Hamedan province produces and exports water-intensive products within the province. The positive and significant trade balance warns of the need to change the cultivation pattern in the province due to the lack of water resources. According to the results of the study, it is suggested that the area under cultivation of crops such as corn, beans and alfalfa with high virtual water content be reduced and crops such as fodder corn and sugar beet, which require less virtual water, be replaced.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Virtual water trade
  • water productivity
  • water footprint
  • agricultural sector
  • Hamadan province
اویسی، ف.، ا. فتاحی اردکانی و م. فهرستی ثانی. 1398. بررسی آب مجازی و ردپای اکولوژیک آب در محصول گندم آبی استان اصفهان. نشریه علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، سال 23، شماره 1، ص99-87.
تهامی‌پور زرندی، م. و م. قربانی. 1395. اندازه‌گیری و تحلیل جایگاه تجارت آب مجازی در بخش صنعت و معدن ایران. نشریه آب و توسعه پایدار، سال هفتم، شمار 1، ص 59-72.
حمدی احمدآباد، ی.، ع. لیاقت، ع. رسول زاده و ر. قادرپور. 1398. بررسی روند سرانه مصرف آب در ایران براساس رژیم غذایی دو دهه گذشته. تحقیقات آب و خاک ایران، سال پنجاهم، شماره 1، ص 87-77.
دهقان‌پیر، ش.، ا. بذرافشان و ا. حلی‌ساز. 1396. تجارت آب مجازی و کاربرد آن در حوزۀ آبخیز (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز برآفتاب حاجی‌آباد و پایاب رودان، استان هرمزگان). نشریه مرتع و آبخیزداری، سال هفتادم، شماره 3، ص 647-660.
روحانی، ن.، ه. یانگ، س. امین سیچانی و ع.ا. کامگار حقیقی. 1387. ارزیابی مبادله محصولات غذایی و آب مجازی با توجه به منابع آب موجود در ایران. مجله علوم آب و خاک، سال دوازدهم، شماره 46، ص ۴۱۷-۴۳۲.‎
شیرزادی، ا.، ع. سایه‌میری و ح. عسگری. 1398. بررسی عوامل مؤثر بر تجارت آب مجازی محصول گندم با استفاده از مدل جاذبه. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، سال پنجاهم، شماره 3، ص 513-501.
عابدی، س. و م. تهامی‌پور. 1395. اندازه‌گیری و تحلیل تراز تجاری آب مجازی در بخش کشاورزی استان زنجان. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، سال 2-47، شماره 4، ص 814-805.
فضل‌الهی، ه.، ر. فتاحی و ک. ابراهیمی. 1399. کاربرد مبانی آب مجازی در افزایش ارزش اقتصادی منابع آب کشاورزی (مطالعه موردی: دشت اراک). فصلنامه مهندسی آبیاری و آب ایران، سال دهم، شماره 3، ص 247-235.
قدمی فیروزآبادی، ع. و س.م. سیدان. 1398. بررسی بهره‌وری آب آبیاری و تحلیل اقتصادی تولید محصول یونجه در سامانه‌های آبیاری بارانی و سطحی. فصلنامه مهندسی آبیاری و آب ایران، سال دهم، شمار 37، ص 149-136.
قدوسی، ح. و ح. داوری. 1395. تحلیل انتقادی آب مجازی از منظر سیاست‌گذاری. فصلنامه آب و توسعه پایدار، سال سوم، شماره 1، ص 58-47.
معصومی، ا.، ح. احمدی و ک. رضائی مقدم. 1397. تحلیل نگرش کشاورزان شهرستان کوار نسبت به حفاظت از آب: کاربرد نظریه نیازهای مازلو. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، سال چهل و نهم، شماره 1، ص 150-135.
معلمی، م. 1397. بررسی تاثیر رشد درآمد سرانه بر رشد خالص واردات آب مجازی در کشورهای منتخب. فصلنامه نظریه های کاربردی اقتصاد، سال پنجم، شماره 1، ص 158-133.‎
Ababaei, B. and H. Ramezani Etedali. 2014. Estimation of water footprint components of Iran’s wheat production: comparison of global and national scale estimates. Journal of Environmental Process, 1: 193-205.
Alamri, Y. and M.R. Reed. 2019. Estimating Virtual Water Trade in Crops for Saudi Arabia. American Journal of Water Resources, 7(1): 16-22.   
Aldaya, M.M., A.Y. Hoekstra and J.A.  Allan. 2008. Strategic Importance of Green Water in International Grope Trade. UNESCO-IHE value of Water Research Report. Series No. 25.
Chapagain, A.K., A.Y. Hoekstra and H.H.G. Savenije. 2006. water saving through international trade of agricultural products. Hydrology and Earth System Sciences, 10: 455-466.
Feng, K., y.L. Siu, D. Guan and K. Habacek. 2011. Assessing Regional Virtual Water Flows and Water Footprint in the Yellow River Basin, China: A consumption based approach. Geography, 32: 691-701.
Hoekstra, A. 2018. How to reduce our water footprint to sustainable level? UN chronicle, 13: 52-54. 
Hoekstra, A.Y. 2003. Virtual water trade, Proceedings of the International Expert Meeting on Virtual Water Trade. IHE Delft, The Netherlands. 248 p.
Hoekstra, A.Y. and P.Q. Hung. 2002. Virtuap Water Trade: A Quantification of Virtuap Water Fpows between Nations in Repation to Internationap Crop Trade. Vapue of Water Research Report Series, 12: 26-47.
Rosa, P., D.D. Chiareppi, C. Tu, M.C. Ruppi and P. D’Odorico. 2019. Gpobap unsustainabpe virtuap water fpows in agricupturap trade. Environmentap Research Petters, 14(11), 114001.
Tian, G. 2013. Effect of Consumption of Livestock Products on Water Consumption in China Based on Virtual Water Theory. International Conference on Future Information Engineering, 5(3): 112-117.
Wang, Y.D., J.S. Leeb, L. Agbemabiesea, K. Zamea and S. Kang. 2015. Virtual water management and the water–energy nexus: A case study of three MidAtlantic. Resources, Conservation and Recycling, 98(3): 76–84.
Zhao, H., S. Qu, S. Guo, H. Zhao, S. Piang and M. Xu. 2019. Virtuap water scarcity risk to gpobap trade under cpimate change. Journap of Cleaner Production, 230: 1013-1026.