بررسی آثار سیاست خرید تضمینی محصولات کشاورزی بر آب مجازی ( مطالعه موردی گندم در استان یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

2 هیات علمی دانشگاه اردکان

3 استادیار و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه اردکان

چکیده

آب گران‌بهاترین ثروتی است که در اختیار بشر قرارگرفته، بخصوص در ایران که سطح وسیعی از آن را مناطق خشک و کویری در برگرفته است و این در حالی است که ایران بیشترین استخراج آب شیرین (90 تا 94 درصد) برای مصرف در بخش کشاورزی تخصیص می‌یابد. آب مجازی مفاهیم کشاورزی و اقتصادی را با تأکید بر آب به‌عنوان یک عامل کلیدی در تولید، با یکدیگر تلفیق می‌کند. از طرف دیگر یکی از مهمترین سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها در مورد محصولات کشاورزی سیاست خرید تضمینی برای حمایت از تولیدکننده است. از این‌رو هدف پژوهش پیش‌رو، بررسی آثار سیاست خرید تضمینی محصولات کشاورزی بر آب مجازی در استان یزد برای دوره زمانی 1368 تا 1397 است. نتایج حاصل از برآورد الگوهای خودتوضیح برداری و تصحیح خطای برداری نشان داد که متغیر شاخص آب مجازی، مقدار تولید، متوسط هزینه و متغیر مجازی (حاصل از شکست ساختاری) تاثیر مثبت و معناداری را بر روی قیمت تضمینی گندم دارند و بین قیمت تضمینی، آب مجازی و متوسط هزینه رابطه علیت و بلندمدت مثبت وجود دارد. همچنین تغییر از طرف متغیر قیمت تضمینی بر آب مجازی در طول یک دوره ده ساله اثرات منفی و کاهشی داشته ولی در پایان شوک و در دوره دراز مدت با کمی تاثیر کاهشی، در منطقه مثبت تعدیل می‌شود. در نتیجه باید در اتخاذ سیاست‌های حمایتی به‌ویژه سیاست خرید تضمینی به مبحث آب مجازی به‌عنوان عاملی اثرگذار و مهم توجه شده و در جهت حمایت از تولیدکننده سیاست خرید تضمینی با توجه به متغیر آب مجازی استمرار داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the effects of guaranteed purchase policy of agricultural products on virtual water (Case study of wheat in Yazd province)

نویسندگان [English]

  • Zahra Ahmadi 1
  • Ahmad fatahi 2
  • masoud fehresti sani 3
1 Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
2 Associate professor, Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture & Natural Resources, Ardakan University, P.O. Box 184, Ardakan, Iran. Fatahi@Ardakan.ac.ir
3 Assistant Professor and Faculty Member of the Department of Agricultural Economics, Ardakan University
چکیده [English]

Water is the most valuable asset to human beings, especially in Iran, where large areas are covered by arid and desert regions, while Iran has the highest freshwater extraction (90-94 percent) for agricultural use. . Virtual water integrates agricultural and economic concepts with emphasis on water as a key factor in production. On the other hand, one of the most important economic policies of governments on agricultural products is a guaranteed purchase policy to protect the producer. Therefore, the purpose of the present study is to investigate the effects of guaranteed purchase policy on virtual water in Yazd province for the period 1368-1977. The results of estimating self-verification and error correction models showed that the variable of virtual water index, production amount, average cost and virtual variable had a significant positive effect on the guaranteed price of wheat. and between the guaranteed price, vitual water and the average cost there is a causality and positive long-term relationship Also, the change in price from the guaranteed price variable has a negative and decreasing effect on the virtual water over a period of ten years, but at the end of the shock and long-term it is moderately positive in the positive region with little downward effect. Consequently, it should be considered as an important factor in the adoption of supportive policies, especially the guaranteed purchase policy, as well as to support the manufacturer of the guaranteed purchase policy with respect to the virtual water variable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Virtual Water
  • Guaranteed Purchase
  • Wheat
  • VAR
  • VECM
احسانی، م. خالدی، ه. 1382. شناخت و ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی به منظور تأمین امنیت آبی و غذایی کشور. انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. چاپ اول، تهران.
احمدوند،م ر .نجف‌پور،ذ. 1386 . ارزیابی عملکرد سیاست خرید تضمینی محصولات کشاورزی با استفاده از رابطه مبادله،مجله اقتصادی، 7(56)، صفحه 5- 14
احمدوند،م. نجف پور،ذ.  ۱۳۸۹. بررسی سطح زیر کشت تولید و سیاست‌های حمایتی کندم طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 18( 53)، صفحه ۷۶- ۵۹
اداره جهاد کشاورزی استان یزد. 1397.
تعالی مقدم،ا. شاهنوشی فروشانی،ن. و موسوی،س ح .۱۳۹۴. تحلیل آثار قیمت تضمینی گندم بر میزان تولیدی آن در ایران. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، ۲۳(۹۰ )، صفحه ۱۱۳-۱۳۹.
توکلی، م. دهستانی، م. 1392. بحران کم آبی مهمترین چالش پیش روی توسعه استان یزد، دومین همایش ملی توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک،
جولایی، رم . کاظم نژاد، م. 1390. مزیت نسبی و سیاست‌های حمایتی بر تولید کشمش استان قزوین، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، 25(1)، ص 29-37
چشمی،م. خداپرست مشهدی،م. و چشمی،ع. 1396.  بررسی تاثیر خرید بررسی تاثیر قیمت خرید تضمینی محصولات اساسی کشاورزی در توسعه روستایی استان خراسان رضوی در سال ۱۳۹۰ . همایش ملی بررسی راهکارهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران، 4(2)،  صفحه ۱۳ - ۲۵
زارع، م. زعلالی، ن. 1390. نیاز آموزشی مدیریت بهینه آبیاری در بین کشاورزان رامشیر. نشریه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 33(1)، صفحه 84 تا 96 .
کهنسال،م  ر. مهجوری کارمزدی، ک. 1387. بررسی رابطه بین تولید گندم، قیمت تضمینی آن و تولید ناخالص ملی در ایران طی سال‌های 1387-1361، نهمین کنفرانس دوسالانه اقتصاد کشاورزی ایران.
نخعی، ن. چیذری،ا.ح. رضایی،ا .1388. بررسی سیاست‌های حمایتی دولت با استفاده از ماتریس تحلیل سیاست: مطالعه موردی سیب زمینی در استان همدان، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان،3(1)، صفحه 185- 205
نصیری، س. ناصری‌راد، ه. 1390. جایگاه و ارزش آب مجازی در عرصه کشاورزی ایران و جهان. ماهنامه سنبله تهران،  213(3)، ص 28 -29
Aayog, N. 2016. Evalution report on efficacy of minimum support prices (MSP). Guaranteed price on cropping pattern, Government of India, 1-99.
Allan, J. A. 2003. "Virtual water – the water, food, and trade nexus useful concept or misleading metaphor?" J. Water International, 28: 106–113.
Chapagain, A. K. and Hoekstra A.Y. 2003.” Virtual water flows between nations in relation to trade in livestock and livestock products”. Value of Water Research Report Series No. 13, Delft.
Djanibekov, N. Sommer, R. & Djanibekov, U. 2013. Evaluation of effects of cotton policy changes on land and water use in Uzbekistan: Application of a bio-economic farm model at the level of a water users association. Agricultural Systems, 118: 1–13.
Liu, J. Wu, P. Wang, Y. Zhao, X. Sun, Sh. and Cao, X. 2015. Virtual Water Flows Related to Grain Crop Trade and Their Influencing Factors in Hetao Irrigation District in China, Journal of Agricultural Science and Technology, 17, 201-211.
Mekonnen, M. and Hoekstra, A. 2011. National water footprint accounts: The green, blue and grey water footprint of production and consumption. Value of Water Research Report Series No. 50. UNESCO-IHE, Delft.the Netherlands.
Rijsberman, F.R. 2006. Water scarcity: Fact or fiction? Agricultural Water Management, 80: 5-22.
Shi, J. Liu, J. and Pinter. A. L. 2014. Recent evolution of China’s virtual water trade: analysis of selected crops and considerations for policy, Hydrology and Earth System Sciences, 18: 1349-1357.