ارزیابی نیازهای آموزشی کشاورزان دارای سامانه آبیاری تحت‌فشار با رویکرد سازگاری با کم‌آبی (مطالعه موردی: استان قزوین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم و مهندسی آب-آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

2 گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

در حال حاضر استفاده پایدار از منابع آب، چالش قرن به ویژه در کشورهای خشک و نیمه خشک است. استفاده صحیح از سامانه‌های آبیاری تحت‌فشار موجب افزایش بهره‌وری در گیاهان می‌شود. این پژوهش به منظور ارزیابی نیازهای آموزشی کشاورزان دارای سامانه آبیاری تحت‌فشار با رویکرد سازگاری با کم‌آبی در استان قزوین انجام شد. برای نیازسنجی آموزشی کشاورزان از الگوی سه‌بعدی کافمن، کوریگان و جانسون و روش دلفی استفاده شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد آگاهی و مهارت کشاورزان از نظر "کشاورزان"، "صاحب‌نظران" و "آموزشگران" برای زارعین به‌ترتیب 26/1±10/3، 76/0±25/2 و 81/0±23/2 و برای باغداران به‌ترتیب 1/1±69/3، 75/0±31/2 و 87/0±45/2 (از امتیاز کل5) است. آگاهی و مهارت کشاورزان در اکثر نیازهای آموزشی به ویژه از دیدگاه صاحب‌نظران و آموزشگران کمتر از مقدار متوسط (امتیاز 3) است. پر اهمیت‌ترین نیازهای آموزشی بر اساس سه دیدگاه فوق به‌ترتیب مربوط به گویه‌های «تعیین زمان آبیاری با ابزارها و فناوری‌های جدید»، «نحوه آبیاری خاص هر نوع محصول» و «تطبیق مدیریت مزرعه با نوع سامانه آبیاری» برای زارعین و «کاهش تلفات آب در استخرهای آبیاری»، «نحوه آبیاری خاص هر نوع محصول» و «نحوه بهره‌برداری از سامانه‌های آبیاری تحت‌فشار» برای باغداران بود. نتایج این پژوهش اولویت‌های تعریف سرفصل‌ها و دوره‌های آموزشی برای کشاورزان دارای سامانه آبیاری تحت‌فشار را نشان داد. همچنین یافته‌های این پژوهش نشان داد که کشاورزان به اهمیت و ضرورت آموزش آگاهی دارند و برای آموزش اثربخش باید پژوهش‌های آینده بر روی شناسایی شیوه‌های آموزشی متناسب با شرایط اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی تمرکز یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Educational Needs Assessment of Agriculturalists with Pressurized Irrigation System with Water Scarcity Adaptation (Case Study: Qazvin Province)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Navid Farahza 1
  • Bijan Nazari 2
1 Candidate of Water Science and Engineering-Irrigation and Drainage, Department of Water Science and Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Imam Khomeini International University. Qazvin, Iran
2 Assistant Professor, Department of Water Engineering, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Sustainable use of water resources is now the challenge of the century, especially in arid and semi-arid countries. The use of pressurized irrigation systems improves the water productivity of plants if used properly. This study was to assess the educational needs assessment of agriculturalists with pressurized irrigation system with water scarcity adaptation. The three-dimensional model of Kauffman, Corrigan, and Johnson, and the Delphi method were used for the educational needs assessment of agriculturalists. The findings showed that agriculturalists' knowledge and skills in terms of "agriculturalists", "experts" and "trainer" were 3.11±1.26, 2.26±0.76, and 2.24±0.81, respectively for farmers and 3.69±1.1, 2.31±0.75, and 2.45±0.87 (out of 5 points), respectively for horticulturists. Knowledge of agriculturalists in most educational needs, especially from the point of view of experts and trainers, is below average (score 3). The most important educational needs based on three perspectives were "determination of irrigation time with new tools and technologies", "specific irrigation mode for each crop" "adaptation of farm management with irrigation system type" for farmers, and "water loss reduction in irrigation ponds", "specific irrigation mode for each crop" and "how to operate pressurized irrigation systems" for horticulturists. The results of this study showed the priorities of defining the headings and training courses for agriculturalists with a pressurized irrigation system. The findings also showed that agriculturalists are aware of the importance and necessity of education and that for effective education future research should focus on identifying educational practices appropriate to the climate, cultural, and social conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • 3D model
  • Education
  • Educational Needs Assessment
  • Farmers
  • Horticulturists
احمدآباد، ی.ح.، ع.م. لیاقت، ت. سهرابی، ع. رسول‌زاده و ب. نظری. 1395. بررسی عملکرد آبیاری جویچه‌ای در مزارع ذرت تحت مدیریت زارعان و ارائه راهکارهای کاربردی در بهبود آن (مطالعه موردی: کشت و صنعت و دامپروری مغان). مدیریت آب و آبیاری، دوره 6، شماره1، ص 28-15.
اعظمی، ا.، ک. زرافشانی، ح. دهقانی‌سانیج و ع. گرجی. 1390. واکاوی نیازهای آموزشی بهره‌برداران سیستم‌های آبیاری‌ تحت‌فشار در استان کرمانشاه (مطالعه موردی: شهرستان سنقر). نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 25، شماره 5، ص 1127-1119.
آمارنامه کشاورزی. 1397. آمارنامه کشاورزی سال زراعی 1396، جلد سوم: محصولات باغبانی، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.
آمارنامه کشاورزی. 1397. آمارنامه کشاورزی سال زراعی 96-1395، جلد اول: محصولات زراعی، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.
اوجاقلو، ح.، ز. بیدگلی و ع. شیردلی. 1396. بررسی اثر سرعت باد بر عملکرد فنی سامانه‌های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک در استان زنجان. فصلنامه علمی و پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، سال 7، شماره 28، ص 97-107
چرم‌چیان لنگرودی،  م و چیذری. 1384. تعیین نیازهای آموزشی نوغان‌داران (بررسی موردی در استان گیلان)، فصلنامه پژوهش و سازندگی. دوره 18، شماره 2(پی آیند 67)، ص 25-35.
رضانژاد، ا.، ع. شمس و ح. رزمی. 1395. تحلیل نیازهای آموزشی باغداران شهرستان مراغه در خصوص مدیریت پایدار منابع آبی. دومین کنگره ملی آبیاری و زهکشی ایران، دانشگاه صنعتی‌ اصفهان، اصفهان، ایران.
فتحی ‌واجارگاه، ک. .1384. نیازسنجی آموزشی (الگوها و فنون). (چاپ سوم)، نشر آییژ.
محبوبی، م.ر.، ح.ع. نخعی، ا. رضوانفر و م. محمدی حمید. 1392. شناسایی نیازهای آموزشی بهره برداران سیستم های کلاسیک آبیاری تحت فشار استان گلستان. پژوهش آب در کشاورزی (علوم خاک و آب)، دوره 27، شماره 2، ص171-180.
مرید نژاد، ع.ر.، ع.م. لیاقت و ب. نظری. 1394. تحلیل نتایج مطالعات ارزیابی تغییر سیستم آبیاری سطحی به آبیاری تحت‌فشار در شبکه‌های فرعی آبیاری اراضی 550000 هکتاری مؤسسه جهاد نصر در استان خوزستان. اولین همایش ملی بررسی ابعاد فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی طرح احیاء 550 هزار هکتاری اراضی خوزستان و ایلام، خوزستان، ایران.
مهرآذر، آ.، ع.ر. مساح‌بوانی، م. مشعل و ح. رحیمی‌خوب. 1395. مدل‌سازی یکپارچه‌ی سیستم‌های منابع آب، کشاورزی و اقتصادی- اجتماعی دشت هشتگرد با رویکرد دینامیکی سیستم‌ها. مدیریت آب و آبیاری، دوره 6، شماره 2، ص 279-263.
مولوی، ح.، ع.ل. لیاقت و ب. نظری. 1396. ارزیابی سیاست‌های توسعه و بهبود سامانه‌های آبیاری تحت‌فشار و سطحی با استفاده از مدل‌سازی پویایی سیستم؛ مطالعه موردی حوضه آبریز ارس. فصلنامه علمی و پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، سال 7، شماره 27، ص 75-92.
نصرآبادی، ا. 1394. شواهد زیست محیطی بحران آب ایران و برخی راه‌حل‌ها. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، دوره 4، شماره 15، ص 89-65.
نظری، ب.، ع.ل. لیاقت، م. پارسی‌نژاد، ص. بهمن‌پوری و ح.ع. علیزاده. 1395 بررسی و تبیین مبانی نظری عوامل موثر بر میزان مصرف انرژی در سامانه‌های آبیاری تحت‌فشار در استان قزوین. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، جلد 30، شماره 2. ص 261-271.
هیبت‌الله‌پور، ز.، ا. پناهپور و م. حسین‌پور. 1395. نیازسنجی آموزشی کشاورزان به مسائل مربوط به علوم خاک و زراعت در شهرستان اهواز. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، سال 5، شماره 4. ص 35-44
یوسفی، پ. 1394. موضوع: بحران آب. دومین همایش ملی راهکارهای پیش‌روی بحران آب در ایران و خاورمیانه، شیراز، ایران.
Darouich, H., M.R. Cameira, J.M. Gonçalves, P. Paredes and L.S. Pereira. 2017. Comparing Sprinkler and Surface Irrigation for Wheat Using Multi-Criteria Analysis: Water Saving vs. Economic Returns. Water, 9(1): 50.
Idiku, F.O. 2019. Training Needs of Women Vegetable Farmers in the University of Calabar Farm, Nigeria. Direct Res. J. Agric. Food Sci, Vol.7 (6), ppt 137-140.
Kijne J.W., R. Barker and D. Molden. (Editors). 2003. Water Productivity in Agriculture: Limits and Opportunities for Improvement. 1. CABI Publishing In association with the International Water Management Institute, Colombo, Sri Lanka, London, UK.
Kim, D.H and Y.H. Shinn. 2013. Farmers' Educational Needs Assessments for Rural and Farming Education Provided by Agricultural Extension Agencies in Korea. Journal of Agricultural Education and Human Resource Development, 44 (3): 23-45.
Mekonnen, M.M and A.Y Hoekstra. 2016. Four billion people facing severe water scarcity. Science Advances, 2(2), e1500323
Serano, A.F. 2009. Situation and Training Needs Assessment in Selected Pilot Villages in Belize, TCP/BZE/3202. Report.
Tshwene, C., O.I. Oladele and E.J. Ijatuyi. 2019. Assessment of Training needs of Women in Irrigation Farming in the North West Province, South Africa. Acta universitatis danubius, 15(5): 222-234.