بررسی امکان استفاده از آب‌های شور در آبیاری کُنار گونه رملیک بر مبنای تابع تولید شوری آب-عملکرد ماده خشک در مرحله رویشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

چکیده

درخت کُنار یکی از درختان میوه متحمل به شرایط خشکی و شوری است. این پژوهش در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار شوری آب آبیاری معادل 3/0، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر و سه تکرار روی نهال‌های کُنار گونه رملیک انجام شد. آب‌های آبیاری شور از زه‌آب اراضی کشاورزی تهیه گردید و عمق خالص آبیاری بر مبنای تامین کمبود رطوبت خاک محاسبه شد. میزان شوری عصاره اشباع خاک، ماده تر و خشک ریشه، ماده تر و خشک اندام هوایی، نسبت اندام هوایی به ریشه و مقدار نسبی آب در اندام هوایی گیاه اندازه‌گیری شدند. توابع تولید شوری آب یا رابطه بین ماده خشک اندام هوایی گیاه و هدایت الکتریکی آب آبیاری به صورت معادلات خطی، درجه دوم، درجه سوم، لگاریتمی و نمایی برآورد شدند. نتایج نشان داد که تیمارهای شوری آب آبیاری در سطح احتمال یک درصد، اثر معنی‌دار بر شوری خاک و صفات ریشه و اندام هوایی گیاه داشتند. اختلاف بین تیمارهای آب 3 و 6 دسی زیمنس بر متر از نظر ماده تر و خشک اندام هوایی و مقدار نسبی آب در اندام هوایی، معنی‌دار نبود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که با افزایش شوری آب آبیاری از 3 به 6 دسی زیمنس بر متر، ماده تر و خشک اندام هوایی به ترتیب معادل 7/15 و 2/15 درصد و مقدار نسبی آب اندام هوایی 8/1 درصد کاهش یافت. اما مقدار تمام صفات ریشه و اندام هوایی گیاه هنگام رسیدن شوری آب آبیاری از 6 به 9 دسی زیمنس بر متر کاهش معنی‌دار داشتند، به طوری که ماده تر و خشک ریشه به ترتیب 2/23 و 6/44 درصد، ماده تر و خشک اندام هوایی به ترتیب 2/31 و 7/20 و مقدار نسبی آب اندام هوایی نیز 0/24 کمتر شد. بررسی معادلات مختلف تابع تولید شوری آب در نهال‌های کُنار رملیک نشان داد که معادله درجه سوم، دارای بیشترین دقت برازش بود. تمام معادلات، میزان ماده خشک اندام هوایی را کمتر از میزان واقعی برآورد نمودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the possibility of using saline waters for ber (Ziziphus nummularia) irrigation with determination of water salinity- dry matter yield production function in vegetative growth period

نویسنده [English]

  • Majid Alihouri
1Assistant Professor, Date Palm and Tropical Fruits Research Center, Horticultural Sciences Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ahwaz, Iran
چکیده [English]

The ber is a fruit tree tolerant to drought and salinity conditions. This research was carried out in a randomized complete block design with four treatments and three replications on Ziziphus nummularia seedlings. The treatments were water salinity (ECw) of 0.3, 3, 6 and 9 dS/m. The saline irrigation waters were prepared from drain water of agricultural lands. Net irrigation depth was calculated based on soil moisture deficiency. Salinity of soil saturated extract, fresh and dry matter of root, fresh and dry matter of shoot, shoot/root ratio and shoot relative water content were measured. The production functions of water salinity or relationship between plant shoot dry matter and electrical conductivity of irrigation water were estimated in various equations including linear, quadratic, cubic, logarithmic and exponential. The results showed that irrigation water salinity had significant effect on soil salinity and root and shoot characteristics at 1% level of probability. There were no significant difference in shoot fresh and dry matter and shoot relative water content between waters of 3 and 6 dSm-1. The comparison of treatments mean showed that shoot fresh and  dry matter and relative water content decreased 15.7, 15.2 and 1.8 percent, respectively, with increasing irrigation water salinity from 3 to 6 dS/m. But, total root and shoot characteristics of plant decreased significantly with rising irrigation water salinity from 6 to 9 dS/m. The root fresh and dry matter decreased 23.2 and 44.6 percent, respectively. Also, shoot fresh and dry matter and relative water content decreased 31.2, 20.7 and 24.0 percent, respectively. The cubic equation had the best accuracy for Ziziphus nummularia seedlings. All equations estimated shoot dry matter less than actual data

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Drainage water
  • Irrigation water
  • Root matter
  • Shoot matter
  • Soil salinity

مراجع

احمدی، ک.، ح. قلی‌زاده، ح.ر. عبادزاده، ر. حسین‌پور، ف. حاتمی، م.م. رضایی، ح. عرب، ر. کاظمی فرد، ه. عبدشاه و ه. سفیدی. 1394. آمارنامه کشاورزی سال 1392. جلد سوم. تهران، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.
تراهی، ع. 1384. احداث کلکسیون واریته های برتر کنار (Ziziphus spina-christi L.) کشور به منظور حفظ ذخایر توارثی و بررسی سازگاری واریته های کنار در شرایط استان خوزستان. گزارش پروژه تحقیقاتی. انتشارات مؤسسه تحقیقات خرما و میوه‏های گرمسیری، اهواز، 28 صفحه.
تراهی، ع. 1385. تعیین خواص کمی و کیفی توده های محلی کنار Ziziphus spina-christi L.)) کشور. گزارش پروژه تحقیقاتی. انتشارات مؤسسه تحقیقات خرما و میوه‏های گرمسیری، اهواز، 34 صفحه.
حاجیان، ن. 1391. هیدروژئولوژی (آب‌های زیرزمینی). جلد اول. خوراسگان (اصفهان)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
حبیب پور، ک. و ر. صفری. 1388. راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی. انتشارات متفکران، تهران، 866 صفحه.
خورسندی، ف.، ژ. وزیری، و ع. عزیزی زهان. 1389. شورورزی: استفاده پایدار از منابع آب و خاک شور در کشاورزی. تهران، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
سپاسخواه، ع.، ع. توکلی و ف. موسوی. 1385. اصول و کاربرد کم آبیاری. انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران، 190 صفحه.
سرائی تبریزی، م.، م. همایی، ح. بابازاده، ف. کاوه و م. پارسی نژاد. 1394. مدل سازی پاسخ گیاه ریحان به تنش آبی در سطوح متفاوت رطوبتی. تحقیقات آب و خاک ایران، 46(2)، 163-171.
صالحی، م.، م. کافی و ع. کیانی. 1390. اثر تنش شوری و کم آبی بر تولید زیست توده کوشیا (Kochia scoparie) و روند شوری خاک. به زراعی نهال و بذر، 2-27(4)، 417-433.
عصاره، م. 1387. ویژگی‌های زیستی درختان کنار در ایران و معرفی سایر گونه‌های جنس Ziziphus. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، 571 صفحه.
کافی. م.، م. صالحی و ح. عشقی‌زاده. 1389. کشاورزی شورزیست: راهبردهای مدیریت گیاه، آب و خاک. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، 377 صفحه.
نجفی مود، م.، ا. علیزاده، ک. داوری، م. کافی و ع. شهیدی. 1391. تعیین تابع برتر آب- شوری- عملکرد در دو رقم پنبه. آب و خاک، 26(3)، 672-679.
Arndt, S. K. and O. Kayser. 2001. Ziziphus - a medicinal plant genus with tradition and future potential. Zeitschrift Fur Phytotherapie, 22(2): 98-106.
Ayers, R. S. and D. W. Westcot. 1994. Water quality for agriculture. FAO Irrigation and Drainage Paper 29, Rome, Italy.
Awasthi, O. P. and T. A. More. 2009. Genetic diversity and status of Ziziphus in India. Acta Hort. (ISHS) 840: 33-40
Azim, A., Sh. Ghazanfar, A. Latif and M. A. Nadeem. 2011. Nutritional evaluation of some top fodder tree leaves and shrubs of district Chakwal, Pakistan in relation to ruminant’s requirements. Nutrition, 10(1): 54-59.
Datta K. K., V. P. Sharma and D. P. Sharma. 1998. Estimation of a production functions for wheat under saline conditions. Agricultural Water Management, 36: 85-94.
Hasegawa P. M, R. A. Bressen, J. K. Zhu and H. J. Bohnert. 2000. Plant cellular and molecular responses to high salinity. Annual Review of Plant Physiology, 51: 463-499.
Hooda P., S. S. Sindhu, P. K. Mehta and V. P. Ahlawat. 1990. Growth, yield and quality of ber (Zizuphus mauritiana Lamk.) as effected by soil salinity. Horticultural Science, 65(5): 589-593.
Loague, K. and R. E. Green. 1991. Statistical and graphical methods for evaluating solute transport models: overview and application. Contaminant Hydrology, 7: 51-73.
Kurap, S. S., Y. S. Hedar, M. A. Al-Dhaheri, A. Y. El-Heawiety, M. A. M. Aly and G. Alhadrami. 2009. Morpho-physiological evaluation and RAPD markers -assisted characterization of date palm (Phoenix dactylifera L.) varieties for salinity tolerance. Food, Agriculture & Environment, 7(3&4): 503-507.
Meena S. K., N. K. Gupta, S. Gupta, S. K. Khandelwal and E. V. D. Sastry. 2003. Effect of sodium chloride on the growth and gas exchange of young Ziziphus seedling rootstocks. Horticultural Science & Biptechnology, 78(4): 454-457.
Motamedi, H., A. Safary, S. Maleki and S. M. Seyyednejad. 2009. Ziziphus spina-christi, a native plant from Khuzestan, Iran, as a potential source for discovery new antimicrobial agents. Asian Journal of Plant Sciences, 8(2): 187-190. 
Nejat, N. and H. Sadeghi. 2012. Response of ziziphus spina-christi (L.) willd seedlings to NaCl - induced salinity. Agricultural Science Digest, 32 (1): 61- 65.
Obeed, R. S., M. M. Harhash and A.L. Abdel-Mawgood. 2008. Fruit properties and genetic diversity of five ber (Ziziphus mauritiana Lamk.) cultivars. Pakistan Journal of Biological Sciences, 11 (6): 888-893.
 Pandey, S. D., R. K. Pathak and R. Dwivedi. 1991. Effect of sodicity and salinity levels on chlorophyll, free praline and amino acid content in ber leaves. Horticulture Journal, 4: 33-36.
Pareek, O. P. 2001. Ber. International Center for Underutilised Crops, Southampton, UK, 290p.
Rao, G. G. and M. K. Khandelwal. 2001. Performance of ber (Ziziphus mauritiana) and pomegranate (Punica granatum) on salt-effected soils. Soil Conservation, 29(1): 59-64.
Rhoades, J. D., A. Kandiah and A. M. Mashali. 1992. The use of saline waters for crop production. FAO Irrigation and Drainage Paper 48. Rome, Food and Agriculture Organization of the United Nations, 133p.
Russo, D. and D. Bakker. 1986. Crop water production function for sweet corn and cotton irrigated with saline waters. Soil Science Society, 51: 1554-1562.
Qadir, M. and J. D. Oster. 2002. Vegetative bioremediation of calcareous sodic soils: History, Mechanisms and Evaluation. Irrigation Science, 21: 91-101.
Qadir, M., A. Tubeileh, J. Akhtar, A. Larbi, P. S. Minhas and M. A. Khan. 2008. Productivity enhancement of salt-affected environments through crop diversification. Land Degradation and Development, 19: 429-453.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار