TY - JOUR ID - 74011 TI - تحلیل بیلان آب زیرزمینی مبتنی بر دیدگاه کشاورزی پایدار در دشت اسلام‌آباد JO - نشریه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب ایران JA - IWE LA - fa SN - 2251-7359 AU - جلیلی, خلیل AU - مرادی, حمیدرضا AD - مهندسی آبخیزداری، دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری دانشگاه تربیت مدرس_ معاونت پژوهشی سازمان جهاد‌ دانشگاهی استان کرمانشاه AD - علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران. Y1 - 2016 PY - 2016 VL - 7 IS - 1 SP - 110 EP - 127 KW - کلمات کلیدی: آب زیرزمینی KW - اسلام‌آباد غرب KW - بیلان آبی KW - سطح تراز KW - کشاورزی پایدار DO - N2 - پایداری کشاورزی در گرو مدیریت صحیح منابع آب و کنترل مصرف بی‌رویه آن است. لازمه این مدیریت، وجود داده‌ها و اطلاعات دقیق و قابل استناد است که می‌تواند فرصت مناسبی برای تحلیل وضعیت منابع آبی به عنوان یک نهاده اصلی در کشاورزی پایدار فراهم نماید. وجود اطلاعات پایه و اقلیمی مناسب، داده‌های هیدروژئولوژی، 5 چاه‌ اکتشافی و 20 چاه مشاهده‌ای سبب انتخاب دشت اسلام‌آباد گردید. از طریق پیمایش صحرایی کلیه چاه‌های بهره‌برداری و چشمه‌های منطقه ثبت و اطلاعات آبدهی و میزان تخلیه از آبخوان دشت محاسبه گردید. تبخیر و تعرق پتانسیل به روش پنمن- مانتیث تعیین و نیاز آبی محصولات زراعی و باغی از طریق نرم‌افزار CROPWAT به دست آمد. محاسبات ارتفاع سطح آب زیرزمینی چاه‌های مشاهده‌ای برای هر سال انجام شده و ارتفاع پیزومتری آن‌ها محاسبه گردید. سطح اثر هر چاه از طریق پلی‌گون‌بندی تیسن محاسبه و با میانگین‌گیری وزنی، ارتفاع پیزومتری دشت در سال‌های مختلف محاسبه و نمودار تغییرات آن ترسیم گردید. حجم جریان ورودی و خروجی دشت بر پایه معادله دارسی محاسبه و بر اساس اطلاعات پیش گفته معادله بیلان تکمیل و بیلان دشت تحلیل گردید. نتایج این بررسی در دشت اسلام‌آباد نشان می‌دهد 60 درصد تغذیه آبخوان از طریق نفوذ مستقیم از ریزش‌های جوی و رواناب‌های منطقه صورت می‌گیرد. 93 درصد از سطح اراضی کشاورزی آبی این دشت به چهار محصول با نیاز آبی بالا شامل گندم، ذرت، چغندر و سیب‌زمینی اختصاص دارد که در حدود 66 درصد از آب مصرفی آبخوان را به خود اختصاص می‌دهند. شدت افت سطح تراز آبخوان با افزایش تعداد چاه‌های بهره‌برداری در دهه 1385-1375 و در نتیجه تشدید بهره‌برداری از آبخوان همخوانی کامل دارد. این میزان بهره‌برداری با ذخایر سالانه آبخوان تناسب نداشته و سطح آب زیرزمینی دشت روندی کاملاً نزولی و تشدید شونده را نشان می‌دهد به‌طوری که در 6 سال منتهی به سال آبی 93-92 سطح آبخوان 61/6 متر افت داشته است و آبخوان با کسری 83/3  میلیون متر مکعبی در ذخیره سالانه مواجه بوده و بیلان منفی است. روند تغییرات سطح آب زیرزمینی در منطقه، بیانگر شدت این وضعیت در آینده است. لذا مدیریت تخصیص منابع آب، کنترل سطح زیرکشت محصولات با نیاز آبی بالا و بهینه‌سازی تولید پایدار مبتنی بر وضعیت منابع آب راهکارهای برونرفت از این وضعیت و دستیابی به پایداری نسبی در کشاورزی است. UR - https://www.waterjournal.ir/article_74011.html L1 - https://www.waterjournal.ir/article_74011_3e4341f5a838dfaa6aa02849b25f0915.pdf ER -