تحلیل اقتصادی-زیست محیطی طرح های توسعه منابع آب در شرایط خشکسالی در منطقه سیستان با رویکرد IWRM

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

آب یکی از مهم‌‌ترین مسائل جهان می‌باشد، که در زندگی مردم نقش بسزایی دارد. با توجه به پیشرفت در تمامی ارکان جامعه خصوصاً پیشرفت در بخش‌های اقتصادی-اجتماعی، صنعتی و همچنین رشد جمعیت نیاز آبی افزایش یافته است. با نگاهی کلی به تجربه‌های سال‌های اخیر و تجربه‌های جهانی، نشان دهنده این موضوع می‌باشد که محدودیت‌های منابع آب ناشی از کمبود این منابع نیست، بلکه ناشی از عدم مدیریت منابع می‌باشد. در این راستا، مدیریت منابع آب در نواحی خشک و نیمه خشک همچون سیستان که با خشکسالی پی‌درپی روبه‌رو می‌باشد، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. لذا در مطالعه حاضر با استفاده از تکنیک چند شاخصه خاکستری به ارزیابی و اولویت‌بندی طرح‌های توسعه منابع آب با توجه به جنبه‌های مختلف مدیریتی پرداخته‌ شده است. طبق نتایج براساس چهار رویکرد اقتصادی، اجتماعی، فنی و زیست محیطی، از مهم‌ترین یافته‌های تحقیق از دیدگاه کارشناسان می‌توان به کاهش تلفات آب (کاهش تبخیر به میزان 50%)، راندمان آبیاری 50% در بخش کشاورزی و کاهش تلفات آبیاری (کاهش تبخیر به میزان 30%) به ترتیب در اولویت اول تا سوم قرار گرفته‌اند. همچنین انتقال آب به اراضی زابل در اولویت آخر قرار گرفته ‌است. همچنین از دیدگاه کشاورزان مهم‌ترین نتایج این تحقیق، کاهش تلفات آب (کاهش تبخیر به میزان 50%)، راندمان آبیاری 50% در بخش کشاورزی و راندمان آبیاری 70% در بخش کشاورزی به ترتیب در اولویت اول تا سوم قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Economic-environmental analysis of water resources development plans in drought condition in Sistan region with IWRM approach

نویسندگان [English]

  • Masoumeh kahkha tanha 1
  • Ali Sardar Shahraki 2
  • Mahmood Hashemi Tabar 3
1 Graduate student of Agricultural Economics, University of Sistan and Baluchestan
2 Department of Agricultural Economics, University of Sistan and Baluchestan.
3 Assistant Professor of Agricultural Economics, University of Sistan and Baluchestan
چکیده [English]

Water is one of the most important issues in the world, which plays a significant role in people's lives. Due to progress in all parts of the community, especially advances in socioeconomic, industrial and socioeconomic sectors, as well as the growth of the population, the need for water has increased. A general look at recent experience and global experiences suggests that the limitations of water resources are not due to lack of resources, but because of lack of resource management. In this regard, management of water resources in dry and semi-arid areas such as Sistan, which faces a drought, is very important. Therefore, in this study, using multi-index gray technique, the evaluation and prioritization of water resource development plans has been addressed with regard to various management aspects. According to the results, based on four economic, social, technical and environmental approaches, one of the most important findings of the research from the experts' point of view is the reduction of water losses (reduction of evaporation by 50%), irrigation efficiency of 50% in agriculture and reduction of irrigation losses (reduction of evaporation to 30%) are ranked first to third respectively. Water transfer to Zabol lands is also a priority. Also from the farmers' point of view, the most important results of this study are water loss reduction (evaporation reduction of 50%), irrigation efficiency of 50% in agriculture and irrigation efficiency of 70% in agriculture, respectively, in the first to third priority respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Prioritization
  • Water Resources Development
  • Interconnected Management (IWRM)
  • Gray Technique (GRA)
  • Sistan

مراجع

بابایی، م، قادری، ر، بدراق نژاد، ا، آزادفلاح، ز. 1396. شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر خشک شدن آب دریاچه ارومیه براساس مدل دلفی، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال دهم، شماره 35.
برشنده، سجاد، شمسایی، ا، علیمحمدی، س. 1391. کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره در مدیریت یکپارچه منابع آب غرب دریاچه ارومیه، یازدهمین کنفرانس هیدرولیک ایران، دانشگاه ارومیه.
تقوی فرد، م، ملک، ا. 1390. استفاده از روش تصمیم‌گیری خاکستری به منظور رتبه بندی شاخص های کلیدی عمل کر و افزایش اثر بخشی برنامع های استراتژیک، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی، سال نهم، شماره 22، ص 165-135.
دحمیاری، ع، غنیان، م، قوچانی، ا، زارعی، ح. 1394. فرآیند بکار‌گیری مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره در اولویت‌بندی اجرای طرح‌های توسعه منابع آب منطقه روستایی استان خوزستان، نشریه آب و توسعه پایدار،1(3)، 9-13. 
زارع‌پور، ز، قدیمی، ع. 1385. ارزش‌گذاری آب و مدیریت یکپارچه منابع آب، چهارمین همایش تبادل تجربه‌های پژوهشی، فنی و مهندسی.
سردارشهرکی، ع، شهرکی، ج، هاشمی منفرد، آ. 1395. بررسی رویکردهای مدیریت بهربرداری منایع آب منطقه سیستان با استفاده از تحلیل سلسه مراتبی فازی، پژوهش‌های مدیریت عمومی، سال نهم، شماره سی و یکم، ص 98-73.
ضرغامی، م، احسانی، ا. 1390. ارزیابی روش‌های مختلف تصمیم‌گیری چند معیاره طرح‌های توسعه منابع آب ، سومین کنفرانس مدیریت یکپارچه منابع آب ایران دانشگاه تبریز.
میان‌آبادی، ح، افشار، ع. 1385. کاربرد تصمیم‌گیری چند شاخصه (MADM) در تامین آب شهری شهر زاهدان، دومین کنفرانس مدیریت منابع آب، صفحه 8.
نصرالهی ،ز، زارعی، م. 1395. اولویت بندی فعالیتهای صنعتی استان یزد با تاکید بر اهمیت منابع آب تلفیق مدل دادخ- ستاده و فرایند تحلیل سلسله مراتبی ، فصلنامه پژوهشی اقتصادی ایران، سال بیست ودوم، شماره 171، ص 64-27
نوحه­گر، ا، طیبی، ا، رسول، م. 1393. اولویت‌بندی منابع آب شهری در شرایط خشک‌سالی با کاربردهای دلهای تصمیم‌گیری چندمعیاره(مطالعه موردی: شهر بندرعباس)، دومین همایش ملی بیابان با رویکرد مدیریت مناطق خشک وکویری سمنان.
AliAhmadi, N., Moradi, E., Hosseni, S.M., Sardar Shahraki, A. 2021. forecasting the best time series model of climatic parameters in Hirmand catchment, Journal of Climate Research, 1400(47): 83-100.
Boddu, M., Gaayam, T., Annamdas, VGM. 2011. A review on Inter basin transfer of Water IPWE 2011. In: Proc. Of 4th International Perspective on Water Resources & the Environment, National University of Singapore (NUS), Singapore. Session on: Inter basin Transfer of Water Bruk S Inter basin water transfer. Conference report. Journal of Water Policy 3:167–169.
Dang, Y., Liu, S., and Mi, C. 2006. Multi-attribute grey incidence decision model for interval number. Kybernetes 35, 1265-1272.
Deng. J. L, The introduction of grey system, The Journal of Grey System, 1 (1) (1989) 1-24
Feng, J.L., Duane, Z.G., Zhang, JL. 2007. Assessing the impact of south to north water transfer project with decision support systems. Journal decision support system 42 (4): 1989 – 2003
Ghafari Moghadam, Z., Moradi, E., Hashemi Tabar, M., Sardar Shahraki, A. 2021. An Analysis of the Water Crisis under Different Scenarios in the Agriculture Sector of Sistan Region: the Approach of Future Studies, Journal of Water Research in Agriculture, 35(2): 201-216.
Ghaffari Moghadam, Z., HashemiTabar, M., Sardar Shahraki, A. 2022. Economic Model for Optimal Allocation of Water Resources with an Emphasis on Risk and Consistency Index in the Sistan Region: The Application of Interval Two-Stage Stochastic Programming Method, Environmental Energy and Economic Research, 6(3): 1-13.
Ghaffari Moghadam, Z., Moradi, E., Hashemi Tabar, M., Sardar Shahraki, A. 2022. Optimal Allocation of Water Resources in the Agricultural Sector by Using The Stackelberg-Nash-Cournot Model and emphasis on water market (Case Study: Sistan Plain Pipe Water Transfer Project), Iranian journal of Ecohydrology, 9(1): 273-289.
Human Development Resource Office. 2007. 20th anniversary edition published for the United Nations development of economics, No22:1-24.
Islar. M., Boda. C. 2014. Political ecology of inter basin water transfers in Turkish governance, Journal of Ecology and society, 19 (4):15, 8.
Khairi, M., Safdari, M., Sardar Shahraki, A. 2022. An Integrated Investigation into the Socioeconomic Factors Threatening Crop Marketing: A Comparative Study on Faryab Province of Afghanistan and the Sistan Region of Iran, Environmental Energy and Economic Research, 6(2): 1-20.
Kiani Ghalehsard, S., Shahraki, J., Akbari, A., Sardar Shahraki, A. 2021. Assessment of the impacts of climate change and variability on water resources and use, food security, and economic welfare in Iran, Environment, Development and Sustainability, 23(10): 14666-14682.
Lin, Y.H., Lee, P.C., Chang, T.P., Ting, H.I. 2007. Multi-attribute group decision making model under the condition of uncertain information. Automation in Construction, 17 (6): 792-797
Maknoon, R., Kazeme, M., Hasanzadeh, M. 2012. Inter basin water transfer progestin economic efficiency of the project, case study: Dez to Qomrod Inter basin water Trans mission Project (Iran), Journal of Water Resource and Protection.
Sardar Shahraki A., Javad Shahraki, J., Hashemi Monfared, S.A. 2016. Ranking and Level of Development According to the Agricultural Indices, Case Study: Sistan Region. International Journal of Agricultural Management and Development (IJAMAD), 6 (1), 93-100
Sardar Shahraki, A., Karim MH. 2018. The Economic Efficiency Trend of Date Orchards in Saravan County. Iranian Economic Review. 22(4): 1093-1112.
Sardar Shahraki, A., Shahraki, J., Hashemi Monfared SA. 2018. An integrated Fuzzy multi-criteria decision-making method combined with the WEAP model for prioritizing agricultural development, case study: Hirmand Catchment, ECOPERSIA, 6(4): 205-214.
Shahraki, J., Yaghoubi, M., Sardar Shahraki, A., Esfandiari M. 2012. A Survey on the Level of Mechanization Development in Sistan and Baluchestan, Iran, Journal of Applied Sciences Research, 8: 2267-2271.
Vonk, E, Xu, Y.P., Booij, M.J., Zhang, X. Augustijn, D,C,M. (2014). Adapting Multi reservoir Operation to Shifting Patterns of Water Supply and Demand a Case Study for the Xinanjiang-Fuchunjiang Reservoir Cascade, Water Resour Manage 28:625–643.
Yaqob Y, Al-Sa`Ed, r, Sorial g, Sudian, M. 2015. Simulation of transboundary wastewater resource management scenarios in the Wadi Zomer watershed, using a WEAP model, International Journal of Basic and Applied Sciences, 4 (1): 27-35.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار