پتانسیل‌یابی آبیاری بارانی با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی در استان خراسان جنوبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی آب، دانشگاه، بیرجند،

2 گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، ایران

3 استادیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند

چکیده

افزایش کارایی مصرف آب و اهمیت بهره‌‎وری حداکثر از منابع آب کشاورزی سبب توسعه روش‌های آبیاری تحت ‌فشار شده است. البته انتخاب روش آبیاری باید به گونه‌ای انجام پذیرد که ضمن به حداکثر رساندن راندمان، هزینه‌ها را به حداقل برساند؛ بنابراین هدف این تحقیق انتخاب مکان‌های مناسب برای اجرای آبیاری بارانی با توجه به شرایط اقلیمی، کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی، وضعیت توپوگرافی و مشخصات خاک با استفاده از روش FAHP در استان خراسان جنوبی است. بدین منظور پارامترهای یاد شده توسط روش‌های زمین‌آمار در نرم‌افزار GIS پهنه‌بندی گردیده و سپس فازی شدند. درنهایت با استفاده از عملگر جمع جبری فازی (با بالاترین دقت در بین روش‌های موجود) در FAHP کلیه نقشه‌ها ترکیب شده و نقشه نهایی برای پتانسیل‌یابی آبیاری بارانی ایجاد گردید. طبق این نقشه، با توجه به بالا بودن سرعت باد در منطقه تنها 15 درصد استان برای اجرای آبیاری بارانی محدودیت خاصی ندارند. ده درصد استان با اجرای تمهیدات کم پتانسیل اجرای آبیاری بارانی را دارند و باقی مناطق استان دارای محدودیت بیشتری بوده و در بعضی مناطق اجرای این سیستم‌ها توصیه نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Finding the potentials of sprinkler irrigation using Fuzzy Analytical Hierarchy Process method in South Khorasan Province

نویسندگان [English]

  • Raziye Ramzi 1
  • Ali Shahidi 2
  • Abbas Khashei 3
1 M.A. Student of Water Resources, Agricultural Faculty of Birjand University
2 Assistant Professor of Water Engineering Group, Agricultural Faculty of Birjand University
3 Assistant Professor of Water Engineering Group, Agricultural Faculty of Birjand University
چکیده [English]

Increasing the efficiency of water consumption and the importance of highly productivity of water consumption in agricultural sectore led to development of Pressurized irrigation methods and made it as one of the most important options in election of irrigation methods. Of course, election of irrigation methods including Pressurized systems for each plan should be in a way to increase the efficiency of water consumption and complete adoption with the regional conditions, it minimizes the operation and maintenance costs. So, this research tends to find suitable places to implement sprinkler irrigation considering climatic conditions, quality and quantity of groundwater resources, topographical status and soil profil using FAHP method in South Khorasan Province. To do this, the mentioned parameters are zonation and turned into fuzzy mode using GIS software. Finally, using Fuzzy Algebraic Sum Operator, all the maps were mixed and the final map was created to find potentials for sprinkler irrigation. According to this map, considering the high speed of wind in region, only 15% have the possibility to perform such systems and 10% of the province regions would be suitable in case of receiving low potential facilities to implement sprinkler irrigation and the rest of it has more capability and in some areas, implementation of such systems is not recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Finding the potentials
  • Fuuzy Analytical Hierarchy Process
  • South-Khorasan Province
  • Sprinkler Irrigation

مراجع

  1. 1. ابریشم‌دار، ع.، ح.ع. کشکولی و ن. مستوفی‌زاده. 1382. بررسی و امکان‌یابی سیستم‌های آبیاری تحت فشار در مناطق مختلف استان خوزستان. سومین همایش منطقه‌ای آبیاری و زهکشی استان خوزستان، 17-16 دی، خوزستان، ص 211-190.

    1. 2.  باوی، ع.، س. برومندنسب و ع.ع. ناصری. 1389. اثر عوامل گیاهی و هیدرولیکی بر ضریب یکنواختی توزیع آب در آبیاری بارانی کلاسیک ثابت. فصل‌نامه مهندسی آب، شماره ا، ص 6-1.

    3. برادران هزاوه، ف.، م. بهزاد، س. برومندنسب و ا. محسنی موحد. 1385. ارزیابی فنی سیستم­های آبیاری قطره­ای اجرا شده در شهرستان اراک. همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی. 12-14 اردیبهشت 1385. اهواز.

    4. بی‌نام، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، معاونت امور فنی. 1383. ضوابط و معیارهای فنی آبیاری تحت فشار (طراحی). نشریه شماره 286. انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 240 ص.

    5. دادرسی سبزوار، ا.، ز. داورزنی و م. یمانی. 1384. ارزیابی عملگرهای مدل فازی در تهیه شکل سیمای فرسایش حوضه آبخیز داورزن شهرستان سبزوار. سومین همایش ملی فرسایش و رسوب تهران - مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور - سال 1384

    6. زیبایی، م. 1386. عوامل مؤثر بر عدم تداوم در استفاده از سیستم‌های آبیاری بارانی در استان فارس، مقایسه تحلیل لاجیت و تحلیل ممیزی. مجله اقتصاد و کشاورزی، شماره 2، ص 194-183.

    7. رضوی طوسی س.ل.، ج. محمدولی سامانی و ا. کوره پزان دزفولی. 1386. اولویت بندی پروژه های انتقال آب بین حوضه‌ای با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند شاخصه‌ای گروهی فازی. مجله تحقیقات منابع آب ایران  3(2 (مسلسل 8)):1-9

    8. شیخ‌اسماعیلی، ا. 1382. بررسی یکنواختی توزیع آب و تلفات تبخیر و باد در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک A-D-5. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی. دانشگاه شهید چمران اهواز.

    9. فیلی‌زاده، م.، ح. صادقی و ف. معینی. 1385. مدیریت پروژه بر اساس فرآیند تصمیم‌گیری چند معیاره (MCDM). پنجمین سمینار مهندسی صنایع دانشگاه امام حسین.

    10. قاسم هلیلی، م.ق.، ا. سعدالدین، ا. مساعدی و ع. سلمان­ماهینی. 1388. تصمیم­گیری چند معیاره فازی به منظور مدیریت منابع آب سطحی در سد مخزنی بوستان استان گلستان. مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک. 16: 1-24.

    11. موسوی‌شلمانی، م.ا.، ع. خراسانی، ن. پیرولی‌بیرانوند و ب. ناصریان‌خیابانی. 1387. بررسی کارایی مصرف کود، آب و عملکرد کاهو، در سیستم‌های مختلف آبیاری با استفاده از فن‌آوری ردیابی ایزوتوپی. مجله علوم و فنون باغبانی ایران، شماره 2، ص 112-97.

    12. میرزایی‌تختگاهی، ح.، س. برومندنسب، م. بهزاد و ه. قمرنیا. 1385. پتانسیل‌یابی سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار در مناطق مرکزی استان کرمانشاه. همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، 14-12 اردیبهشت 1385، اهواز.

    13. هلیلی، م.ق.، ا. سعدالدین، ا. مساعدی و ع.ر. سلمان‌ماهینی. 1388. تصمیم‌گیری چند معیاره فازی به منظور مدیریت منابع آب سطحی در سد مخزنی بوستان-استان گلستان. مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، شماره 4، ص 24-1.

    14. کوره پزان دزفولی، ا. ١٣٨٧, اصول تئوری مجموعه های فازی و کاربردهای آن در مدل سازی مسائل مهندسی آب ویرایش اول, چاپ دوم جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر.

    1. 15.  متکان، ع.، ع. شکیبا، ع. حسین پور و ع. عبادی. 1388. تصمیم گ یری قطعی و فازی در مکانیابی پارکینگ های عمومی طبقاتی، مجله علوم محیطی، علمی – پژوهشی، سال ششم، شماره سوم، بهار1388

    16. خاشعی سیوکی، ع.، ب. قهرمان و م. کوچک­زاده. 1390. ارزیابی پتانسیل استحصال آب از آبخوان­ با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (مثال موردی: دشت نیشابور)". مجله پژوهش آب ایران.

    17. Caswell, M. and D. Zilberman. 1985. The Choice of irrigation technologies in California. American Journal of Agricultural Economics, 67(2):224-234.

    1. 18.  Chuntian, C. 1999. Fuzzy optimal model for the flood control system of the upper and middle reaches of the Yangtze River. Journal of Hydrological Sciences. 44(4): 573-582.
    2. 19.  Lee, W. and J.A. Hoops. 1996. Prediction of cavitations damage for spillways. ASCE journal of hydraulic engineering. ASCE. 122(9): 481- 488.

    20. Lu, li., Shi. Zhi-hua, Yin. Wei, Zhu. Dun, Sai. Ng. Leung. Cai. Chong-fa, and Lei. a-lin. 2009. A fuzzy analytic hierarchy process (FAHP) approach to eco-environmental vulnerability assessment for the Danjiangkou reservoir area. China. eco logical modeling 220. 3439-3447.

    21. Richards, J.P., A.J. Boyce and  M. S. Pringle. 2001. Geologic evolution of the Escondida area, northern Chile: a model and temporal localization of porphyry Cu mineralization. Economic Geology, 98 1515-1533.

    22. Sasikumar, K. and P.P. Mujumdar. 1998. Fuzzy optimization model for water quality management of a river system. Journal of Water resources Planning andManagement, 124(2): 79-80.

    23. Zaresefat, M., N. Kalantari, A. Aram, H. Roohi  and GH. Cheraghi. 2011. Potential for natural feeding of groundwater using FAHP method and GIS software. Case study: North of Dezful. proceedings of the Thirtieth meeting of earth sciences. 21-23 of February of 2011.

    24. Zare Naghadehi, M., R. Mikaeiland M. Ataei. 2009. The application of fuzzy analytic hierarchy process (FAHP) approach to selection of optimum underground mining method for Jajarm bauxite mine. Iran. Expert systems with applications 36. 8218-8226.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار