ارزیابی و واسنجی مدل WMS/HEC-HMS در حوضه آبریز سد مهاباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مهندسی عمران- آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، مهاباد، ایران

2 گروه مهندسی عمران، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد، مهاباد، ایران

چکیده

کمبود آب که مردم ایران از قدیم با آن مواجه بوده‌اند، چنان پیچیدگی‌های فنی، فرهنگی و اقتصادی- اجتماعی به وجود آورده است که حتی استفاده علمی از این منابع را تحت‌الشعاع قرار داده است، لذا قبل از هر تصمیم‌گیری باید ابعاد این‌گونه مسائل از نظر هیدرولوژیکی شناخته شود. استفاده از روابط تجربی بارش-رواناب به‌عنوان یکی از ساده‌ترین روش‌ها در تخمین حجم رواناب خروجی از حوضه‌ها شناخته می‌شود. با توسعه کامپیوترها و قابلیت‌های محاسباتی و تصمیم‌گیری منطقی آن‌ها، محققین روش‌ها و متدهای جدیدی برای حل دقیق‌تر و بهینه‌تر مسائل و پدیده‌های مختلف توسعه داده‌اند. در این تحقیق فرآیند بارش- رواناب حوضه آبریز سد مهاباد با استفاده از مدل مفهومی HEC-HMS شبیه‌سازی‌شده است. فرآیند شبیه‌سازی با استفاده از روش‌های شماره منحنی SCS و مقدار اولیه و نرخ ثابت تلفات برای محاسبه میزان تلفات و روش‌های هیدروگراف واحد کلارک و هیدروگراف واحد اشنایدر جهت برآورد میزان رواناب انجام گرفته است و کارایی آن‌ها با استفاده از معیارهای آماری، مجذور میانگین مربعات خطای وزنی (PRMSE) و ضریب تبیین (R2) مورد ارزیابی قرار گرفته است. بررسی نتایج شبیه‌سازی حکایت از انطباق بهتر روش شماره منحنی SCS نسبت به روش نرخ ثابت و مقدار اولیه برای محاسبه میزان تلفات دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation and Calibration of the HEC-HMS/WMS model in Mahabad dam’s basin

نویسندگان [English]

  • Saber Ebrahimiyan 1
  • Jamil Ghaderi 2
1 Master of Water-Civil Engineering, Young Researchers and Elite Club, Mahabad Branch, Islamic Azad University, Mahabad, Iran
2 Assistant Professor of Civil Engineering Department, Mahabad Branch, Islamic Azad University, Mahabad, Iran
چکیده [English]

Lack of water which Iranians have faced it from the old times, it has created such a technical, cultural and socio-economical complicacies that even the scientific exploitation of these resources are affected, hence before any decision making, the hydrological dimensions of these should be explored. Using of empirical relation of the rainfall - runoff is known as one of the simplest way in calculating the outlet runoff volume of the basins. By the development of the computers and their calculating and logical decision abilities, researchers have developed more accurate and more efficient methods for different problems and phenomena. In this research rainfall- runoff process of Mahabad dam basin is simulated by the HEC-HMS conceptual model. The simulating process is done by using the SCS curve number and Initial and Constant Loss methods for calculating the loss rate, and Clark unit hydrograph and Snyder unit hydrograph for calculating the runoff rate, and their performance was evaluated using statistical criteria, Peak-weighted Root Mean Square Error (PRMSE) and correlation coefficient (R2). Reviewing the Simulation results indicate a better adaptation of the SCS Curve Number method in compare to Initial and Constant Loss method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • HEC-HMS model
  • Hydrograph
  • Mahabad Dam Basin
  • Rainfall - Runoff
  1. جعفر نیا، ج و ص.امامقلی زاده.1392. برآورد سیلاب حوضه آبریز رودخانه تلار (زیر حوضه کسیلیان) با استفاده از مدل HEC-HMS، کنفرانس ملی مدیریت سیلاب، تهران.
  2. فتحی، ن.، غ. بارانی، م. رهنما و ف.رادمنش. 1391. ارزیابی روش‌های هیدروگراف واحد SCS و کلارک در برآورد هیدروگراف سیل حوضه آبریز ابوالعباس، نهمین سمینار بین المللی مهندسی رودخانه، اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  3. قادری، س.ج.، م.ا. عنایتی سردره و ص. ابراهیمیان. 1391. شبیه‌سازی فرآیند بارش- رواناب با استفاده از روش استنتاج فازی- عصبی تطبیقی و مقایسه آن با روش شبکه عصبی مصنوعی و مدل مفهومیHEC-HMS حوضه آبریز رودخانه مهاباد. سومین کنفرانس سراسری مدیریت جامع منابع آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
  4. نوحه گر، ا.، ن. قشقایی زاده و ا. حلی ساز. 1391. واسنجی و اعتبار یابی مدل HEC-HMS و آنالیز حساسیت آن در برآورد مشخصه‌های هیدروگراف سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز جاماش استان هرمزگان)، همایش ملی علوم مهندسی آب و فاضلاب، کرمان، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته.
  5. نوری، ف. و ج. بهمنش. 1391. ارزیابی مدل WMS/HEC-HMS در پیش‌بینی سیلاب حوضه آبریز قروه. مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، جلد نوزدهم، شماره چهارم.