بررسی و معرفی گونه های دارویی جهت کشت در دیم زارهای کم بازده منطقه کوه پنج بردسیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشی بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 پژوهش بخش گیاهان دارویی و معطر موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

3 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

4 پژوهشی بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

5 پژوهش بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

چکیده

کمبود آب در استان کرمان همواره به عنوان یک عامل محدود‌کننده کشاورزی مطرح بوده است. یکی از راه حل‌هایی که برای حل اساسی مشکل کم آبی می‌توان مطرح نمود توجه بیشتر به کشاورزی دیم است. زیاد بودن میزان تبخیر و تعرق و محدودیت منابع آبی در مناطق خشک و نیمه خشک، توجه بیشتر به مطالعه در مورد اثرات کشت دیم بر رفتار گیاهان دارویی را  ایجاب می‌کند. به منظور بررسی استقرار، رشد و عملکرد گیاهان دارویی چند ساله شامل
 (Rosa damascena، Thymus vulgaris،Rosmarinus officinalis ، Artemisia pesica،Thymus daenensis، Glycyrrhiza glabra، Thymus carmanicus،Lavandula  officinalis ، Achillea  millefolium،  Olea  europaea، Elaeagnus angustifolia،Salvia officinalis ، Ferula assa foetida) در شرایط دیم آزمایشی به مدت سه سال در قالب طرح  بلوک‌های کامل تصادفی (RCBD) در 3 تکرار در منطقه کوه‌پنج شهرستان بردسیر اجراء گردید تا سازگارترین گونه‌ها نسبت به خشکی مشخص گردد.  در طی فصل رشد، آماربرداری مورفولوژیک و نیز نمونه‌برداری‌های لازم برای اندازه‌گیری شاخص‌های رشد انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که کاشت گونه‌های سنجد، زیتون و آویشن کرمانی در تابستان سال اول به دلیل طول دوره خشکی بالا، موفق نبوده و گیاهان خشک گردیدند. هر چند در سال اول گونه های (آویشن باغی، بومادران، مریم گلی، رزماری و اسطوخودوس) توانستند به رشد خود ادامه دهند اما در سال دوم، عدم بارندگی در زمان مناسب ( اوایل بهار و تابستان) منجر به خشک شدن و حذف گونه‌ها گردید. گونه‌های مقاوم به خشکی که توانستند شرایط سخت سال‌های مورد آزمایش را طی کنند شامل (گل محمدی با 85%،  آویشن دنایی با 60%، درمنه ایرانی با 77% ، آنغوزه و شیرین بیان با 100 زنده مانی) با شرایط اقلیمی منطقه سازگار بودند. نتایج بدست آمده نشان داد تاج پوشش گونه‌های چند ساله مستقر شده با افزایش سن افزایش یافت.  بیشترین ماده خشک در گونه‌های آویشن دنایی، آنغوزه و درمنه ایرانی به ترتیب معادل 188، 6/135 و 16 گرم در متر مربع و از سال سوم بدست آمد. وزن خشک ریشه شیرین بیان معادل 3/173 گرم در متر مربع و بیشترین تعداد گل در گل محمدی از سال سوم معادل 31 عدد حاصل شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Introduction of proper medicinal plant in order to cultivate in dry lands area

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Koudori 1
  • Fazl Safikhani 2
  • Gholamhossien Rahmani 3
  • Mohammad Sharifiyazdi 4
  • Davood Darvishizeydabadi 5
1 Forests and Rangelands Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resources Research and Education Center,
2 Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
3 Forests and Rangelands Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kerman, Iran
4 Forests and Rangelands Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kerman, Iran.
5 Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Ira
چکیده [English]

Water shortages has always been a great concern as a limiting factor for agricultural production in Kerman province.  Rainfed sowing may be recommended to bypass the problem. Because of high rates of potential evapotranspiration and limited water resources in arid and semiarid areas, it is expected more attention will be paid to study of the effects of rain fed culture on quality of medicinal plants. In order to investigate the establishment, growth and yield of some of perennial medicinal plants (Thymus caramanicus, Elaeagnus angustifolia, Olea europaeain, Thymus vulgaris, Rosa damascena, Thymus daenensis, Artemisia persica, Ferula assa feotida, Glycyrrhiza glabra, Rosmarinus officinalis, Lavandula  officinalis, Salvia officinalis, Achillea  millefolium ), the study was conducted using a randomized complete block design (RCBD) with 3 replications during 3 years from 2012 to 2014 in the Kohpanj mountains in the west of Bardsir city.  During the growing seasons, the phonological and morphological events were recorded and finally analyzed by SAS software and the means were compared using Duncan's Multiple Range Test at 0.05 level. The results showed Thymus caramanicus, Elaeagnus angustifolia and Olea europaeain destroyed in the first summer because of environmental drought. Thymus vulgaris, Rosmarinus officinalis, lavandula officinalis, Achillea millefolium and Salvia officinalis Survived in the first year, but destroyed in the second year. Rosa damascena (85%), Thymus daenensis (60%), Artemisia persica (77%), Ferula assa feotida (100%) and Glycyrrhiza glabra (100%) had the most survival rate among the species. With aging, dry weight of the plants were increased. The greatest dry weights were in Thymus daenensis, Artemisia persica and Ferula assa feotida respectively equal 188, 135.6 and 16 g/m2.  The greatest dry weight of root in Glycyrrhiza glabra (173.3 g/m2) obtaind in the third year. The most number of flowers in Rosa damascena (31 flowers per plant) obtained in the third year.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Medicinal plant
  • rain fed culture
  • semi-arid areas
برنکل،ک. ج.، م. ح. ترجمه راشد محصل و ع. کوچکی. 1369. اصول و عملیات دیم کاری.انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.200ص.
حیدری پور، م. 1369.آنغوزه. سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور. 16ص.
جان احمدی، س.، ح. زینلی و ف. مرتضائی نژاد. 1393. ارزیابی عملکرد و اجزاء عملکرد ژنوتیپ‌های گل محمدی تحت شراطی دیم در استان لرستان. همایش ملی گیاهان دارویی دیم ایران. ص 29.
رستگار.م. ع. 1387 .دیمکاری.انتشارات برهمند.370ص.
 زینلی،ح.، م. ح. لباسچی ، ا. شریفی عاشورآبادی و م. مکی زاده تفتی. 1393. اثر تراکم بوته بر عملکرد کمی و کیفی سه گونه آویشن (Thymus) در شرایط دیم استان اصفهان. همایش ملی گیاهان دارویی دیم ایران-تهران. ص42.
شریفی عاشورآبادی، ا.، م. ح. لباسچی، ب. نادری و ب. الهوردی ممقانی. 1388. بررسی تاثیر کمبود آب بر عملکرد و درصد اسانس گیاه بومادران. علوم محیطی سال هفتم، شماره اول. ص192-204.
سعید فر، م. 1371. پوشش گیاهی خوانسار- فریدن،شماره 90 موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور.
شریفی عاشورآبادی، ا.، م.، ح. لباسچی، الف. ح. متین، ب. م. نادریرضایی، م. گلیپور، ک. علیزاده انارکی و ب.  الهوردی ممقانی. 1388. تأثیر آبیاری و کشت دیم بر شاخص‌های فیزیولوژیک رشد بومادران در منطقه کرج. فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. (جلد 25 ، شمارة 3، صفحة 347-363).
صفایی، ل. و د. افیونی. 1391.گیاه دارویی آویشن زراعت و کاربردها. انتشارات نصوح.160ص.
طباطبایی یزدی، ج.1393 استحصال آب باران برای آبیاری تکمیلی کشت دیم.همایش ملی گیاهان دارویی دیم ایران.ص 15.
کدوری،م. ر و ف. صفی‌خانی. 1393. بررسی اثر کشت دیم ، آبیاری تکمیلی و استفاده از خاکپوش بر عملکرد و خصوصیات مرفولوژیکی آویشن دنایی (Thymusdenansis) .همایش ملی گیاهان دارویی دیم ایران-تهران. ص64.
لباسچی، م. ح. 1393. موفقیت دیمکاری گونه های مختلف گیاهان دارویی. همایش ملی گیاهان دارویی دیم ایران-تهران. ص16.
معاذالهی، م. 1382. گل محمدی. انتشارات اداره رسانه‌های ترویحی.16ص.
Adams, R. M. 2000. Climate variability and climate change: Implications for agriculture. IRI Proceedings. Oregon State University, U.S.A.
Sabih, F., A. H. Abad Farooki, S. R. Ansari and S. Sharama. 1999. Effect of water stress on growth and essential oil  metabolism in Cymbopogon   martinii (Palmrosa)  cultivars. Journal of Essential Oil Research, )1(: 151-157.