برنامه‌ریزی، تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای توسعه پایدار منابع آب دشت سنقر با استفاده از مدل تحلیلی SWOT و ماتریس QSPM

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مهندسی منابع آب، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی. دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشیار گروه آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا.

چکیده

 
چکیده
 در سال­های اخیر، کمبود ریزش­های جوی، رشد بی­تدبیرانه تولید محصولات کشاورزی و عدم برنامه مناسب جهت کاهش اثرات نامطلوب ناشی از بحران آب، موجب افت شدید آبخوان­های کشور گردیده است. در این پژوهش به‌منظور استخراج راهبردهای مدیریتی جهت توسعه پایدار منابع آب دشت سنقر، از مدل SWOT استفاده گردید. این مدل با بررسی عوامل داخلی و خارجی (نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید) موثر بر منابع آب منطقه، راهبردهای موثر جهت بهبود وضعیت فعلی این منابع را معرفی می­نماید. بر اساس نتایج بدست آمده، از بین عوامل داخلی، مهم­ترین نقاط قوت و ضعف منطقه­ی مورد بررسی، به ترتیب میزان بارش زیاد (بیش از 2 برابر متوسط کشوری) و صادرات چشم­گیر آب مجازی می­باشد. همچنین از بین عوامل خارجی، مهم­ترین نقاط فرصت و تهدید نیز، به ترتیب بهره‌گیری از رسانه‌ها، جهت فرهنگ‌سازی در مصرف آب و عدم تولید کافی محصولات زراعی استراتژیک در منطقه می­باشد. با بررسی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی، مشخص گردید که ضعف­ها و تهدیدهای منطقه بر قوت­ها و فرصت­های آن غلبه خیلی زیادی داشته و وضعیت منابع آب منطقه در حالت فوق­العاده بحرانی قرار دارد و برای رفع این وضعیت، می­بایست هر چه سریع­تر از ادامه­ی روند کنونی، از طریق اعمال راهبردهای تدافعی جلوگیری نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Planning and prioritizing sustainable development strategy for the water resource of Songor plain using SWOT model and QSPM matrix

نویسندگان [English]

  • Ali Rahmatipour 1
  • safar marofi 2
1 Former M.Sc. Student of Water Resources Engineering, Water Engineering Department, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan
2 . Professor of Hydrology, Water Engineering Department, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan
چکیده [English]

 
Abstract
In the recent years, not only drought effect, but also a missed agricultural performance management system, as well as a strategic programming resulted the water crisis in more plaint of Iran. In this study, SWOT model was used, in order to develop a managing strategy for sustainable water resources development in the Songor plain. To this aim, the external and internal water resources effective factors (strengths, weaknesses, opportunities and threats) were introduced the effective strategies to improve the actual resource situation. The results showed from the internal factors: high rainfall amount (which is more than two times of the country record) and virtual water export are the strengths and weaknesses points of the study area, respectively. Based on the external factors, the opportunity and threat points are water efficiency and weak strategic crops produced, respectively. The internal and external factors investigation also showed weaknesses and threats points overcome on the strengths and opportunities points. Therefore, based on these results, water resource of the region is on the critical condition. Hence a rapid decision (with using defensive strategies) is necessary to resolve the conflicts of water crisis of the region.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Sustainable development
  • water crisis
  • SWOT
  • Songor plain

مراجع

 
منابع:
بلالی، ح.، خلیلیان، ص و احمدیان، م. 1389. بررسی نقش قیمت‌گذاری آب در بخش کشاورزی بر تعادل منابع آب زیرزمینی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد24، شماره2، صفحه 185-194.
بشردوست، ا.، شجاعی، م و منصوری، م. 1390. برنامه ریزی کمی راهبردی و ارائه راهکارهای بهبود جایگاه علامت تجاری با استفاده از ماتریس  .QSPM فصل­نامه توسعه اقتصادی، شماره 17، صفحه 81-92.
پورحسینی، ح. 1393. مدل تحلیل سلسله مراتبی جهت تدوین راهبردهای الگوی مصرف بهینۀ آب در دشت همدان- بهار. گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان.
زاهدی پور, ه.، شریفی، م.، کداوری، ک.، اکبرپور، ا. 1392. بررسی و اولویت بندی راهکارهای مدیریت منابع آب استان خراسان جنوبی با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی. پنجمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران.
صلوی تبار، ع.، ضرغامی، م و ابریشم­چی، ا. 1385. مدل پویایی سیستم در مدیریت آب شهری تهران. آب و فاضلاب، شماره 59، صفحه 12-28.
عطائی، م. 1389. تصمیم­گیری چند معیاره. دانشگاه صنعتی شاهرود چاپ اول، 333 صفحه.
هاشمی مدنی، ف.، بنی حبیب، م. 1392. تدوین راهبرد­های مدیریت منابع آب با استفاده از مدل SWOT به‌منظور دست­یابی به توسعه پایدار ( مطالعه موردی: شهرستان شاهرود). دومین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط­زیست سالم.
هریسون، ج.، کارون، ج. 1382.Foundations in strategic management ، بهروز قاسمی، انتشارات هیات، تهران.
Bernroider, E. 2002. Factors in SWOT analysis applied to micro, small-to- medium and large software enterprises: an Austrian study. European Management Journal, 20(5), 562-573.
Gallego-A, J., Juizo, D. 2011. Strategic implementation of integrated water resources management in Mozambique: A SWOT analysis. physics and chemistry of the earth, 36: 14-15.
Hill, T., Westbrook, R. 1997. SWOT analysis: it is time for a product recall. long range planning, 30(1): 46-52.
Kalliorasa, A., Pliakasb, F., Diamantisb, I., Kallergisc, G. 2010. SWOT analysis in groundwater resources management of coastal aquifers: a case study from Greece. Water International 35: 425-441.
Nilsson, M., and Dalkmann, H. 2001. Decision-making and strategic environmental assessment. journal of Environmental Assessment Policy and Management. 3 (3): 305-327.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار