تحلیل فضایی نمایه خشکسالی اجمالی(RDI) در ایران مرکزی (مطالعه موردی : استان یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه حائری میبد

2 دکترای علوم و مهندسی آب، محقق مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

3 دانشجوی دکتری آب دانشگاه هرمزگان، محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

4 استادیار، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، استان یزد

چکیده

تاکنون شاخص‌های متعددی توسط محققان مختلف برای بررسی پدیده خشکسالی معرفی و استفاده شده‌اند که هر کدام به فراخور شرایط منطقه و پارامترهای تاثیرگذار بر خشکسالی، دارای توانایی‌ها و نواقصی خواهند بود. طی سال‌های اخیر شاخص خشکسالی اجمالی (RDI) بدلیل در نظر گرفتن توام بارش و تبخیر و تعرق، با استقبال بیشتری نسبت به سایر شاخص‌ها روبرو بوده و گاهاً مبنای مقایسه شدت خشکسالی و برآورد خسارات بالقوه آن در سطح ملی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به بررسی شاخص RDI ، مزایا، معایب و مشکلات پهنه‌بندی و تعمیم نتایج از مقیاس ملی به استانی پرداخته است. به همین منظور از آمار و ارقام ایستگاه‌های هواشناسی سینوپتیک استان یزد استفاده شد و پس از محاسبه RDI برای هر ایستگاه، با نتایج ارائه شده در نقشه RDI کشوری در دوره زمانی مشابه، مقایسه و تحلیل گردید. نتایج این پژوهش در قالب ارائه نکات و ملاحظات فنی برای محاسبه و پهنه‌بندی RDI در مقیاس ملی و نحوه تعمیم به سطوح استانی با محوریت استان یزد و پیشنهادات اجرایی مربوطه برای تدقیق مطالعات و روش‌های پهنه‌بندی خشکسالی در کشور می‌باشد که به تفصیل به هر یک از آن‌ها پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Reconnaissance Drought Index(RDI) in Central Iran (Case Study: Yazd Province)

نویسندگان [English]

  • mehran fatemi 1
  • Mohammad Hassan Rahimian 2
  • mohammad ekrami 3
  • jalal barkhordari 4
1 Ph.D . in Climatology, Faculty of Member Meyod University, Yazd, Iran,
2 Ph.D. in Water Engineering, Researcher of National Salinity Research Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Yazd, Iran
3 Ph.D Student of watershed management engineering in Hormozgan University & Agricultural and natural resources research- and Education center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Yazd
چکیده [English]

Several indicators have been proposed by researchers for the study of drought, each of which having certain strengths and drawbacks depending on the regional conditions and parameters affecting drought. In recent years, RDI has received greater attention as it accounts for precipitation and evapotranspiration, and is sometimes used as the basis for comparison of drought severity and the assessment of its potential damage at the national level. The present research examines RDI index along with benefits, drawbacks and problems of zoning and generalization of findings at the national level to provinces. For this purpose, the statistics derived from synoptic stations of Yazd province was utilized and after calculating RDI for each station, a comparison was drawn with the results presented in the national RDI map for the same time period. The results of this study provide technical points and considerations for calculating and zoning RDI at the national scale and generalizing findings to provincial levels, with special emphasis on Yazd province. It also offers relevant executive suggestions for improving the precision of drought zonation studies and methods across the country, which have been discussed in details

کلیدواژه‌ها [English]

  • drought
  • RDI zoning
  • reference evapotranspiration
  • Yazd
  • Iran
 
پورمحمدی، س.، رحیمیان، م.ح. 1388. پهنه بندی خشکسالی و تعین مناطق خطر خیز استان یزد با استفاده از شاخصهای RDI  و SPI. دومین همایش ملی  خشکسالی و راههای مدیریت آن . مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان.
پورمحمدی، س.، ملکی نژاد، ح.، رحیمیان، م. 1389. بررسی نقش عوامل فیزیوگرافیکی بر روی پارامترهای اقلیمی موثر بر تبخیر و تعرق (مطالعه موردی: استان یزد). مجله علمی پژوهشی خشکبوم, دانشگاه یزد.
 
خرم‌بخت، ا.ع.، مشیری، ر.، مهدوی، م. 1393. ارزیابی مشخصه‌های خشکسالی اقلیمی در منطقه لارستان. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای. سال چهارم. شماره 13. 120-103.
 
رحیمیان، م.ح. 1396، تدوین سند بهره وری آب کشاورزی استان یزد، گزارش فنی مرکز ملی تحقیقات شوری. یزد، ایران، ص. 129.
زندی‌لک، ح.، فولادوند، ح.، بوستانی، ف. 1393. ارزیابی دوره بازگشت خشکسالی کشاورزی گندم در استان فارس با استفاده از شاخص RDI، مجله ی مهندسی آب، سال هفتم، 10-1.
شکوهی، ع. 1391. مقایسه شاخص های RDI و SPI برای تحلیل خشکسالی در مقیاس ایستگاهی با تکیه بر خشکسالی کشاورزی (مطالعه موردی: قزوین و تاکستان). فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب ایران. سال سوم. شماره نهم.122-111.
طالبی، ع.، پورمحمدی، س.، رحیمیان، م.ح. 1389. بررسی عوامل موثر در تبخیر و تعرق پتانسیل با استفاده از آنالیز حساسیت معادله فائو – پنمن – مانتیث ( مطالعه موردی: ایستگاههای یزد، طبس و مروست). مجله پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دانشگاه تهران.
عباسی ف.، ا.  ناصری، ف. سهراب، ج. باغانی، ن. عباسی و م. اکبری، 1394، ارتقای بهره وری مصرف آب، مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، کرج، ایران، ص. 68.
قبائی‌سوق ، م.، مساعدی، ا. 1391. طراحی فرآیند انتخاب شاخص مناسب بر مبنای پایش چند معرفه خشکسالی در محدوده تعدادی از ایستگاه های ناحیه ی خشک و نیمه خشک ایران. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). جلد 26. شماره 2. 426-414.
قبائی‌سوق ، م.، مساعدی، ا. 1392. اصلاح شاخص خشک‌سالی RDI بر اساس مناسب ترین روش برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل و تابع توزیع احتمال. نشریه مرتع و آبخیزداری. دورة 66 . شماره 4. 565 تا 582.
مساعدی، ا.، قبائی سوق، م. 1390. اصلاح شاخص RDI  با انتخاب مناسب ترین تابع توزیع در مناطق خشک و نیمه خشک ایران. نخستین کنفرانس ملی هواشناسی و مدیریت آب کشاورزی، دانشگاه تهران.
مقیمی، م.م.،  کوهی، ا.، زارعی، ع. 1397. پایش و پیش بینی وضعیت خشکسالی در استان فارس با استفاده از شاخص RDI و مدل ریاضی زنجیره مارکوف. مجله مهندسی آبیاری و آب ایران ، شماره 31، بهار 97.
 
Allen R., 2011, Ref-ET user’s manual (Ver. 3.1): EVAPOTRANSPIRATION CALCULATION SOFTWARE for FAO and ASCE Standardized Equations, University of Idaho.
Dastorani M. T., Massah Bavani A.R., Poormohammadi, S, Rahimian M. H., 2011, Assessment of potential climate change impacts on drought indicators (Case study: Yazd station, Central Iran), Desert, Vol. 16, 159-167.
Jamshidi, H., Khalili, D., Zadeh, M., and Hosseinipour, E. 2011. Assessment and Comparison of SPI and RDI Meteorological Drought Indices in Selected Synoptic Stations of Iran. World Environmental and Water Resources Congress 2011: pp. 1161-1173. doi: 10.1061/41173(414)120
Mishra A.K., and Singh V.P. 2010. A review of drought concepts. Journal of Hydrology, 391: 202–216.
Tsakiris G, 2004. Meteorological Drought Assessment. Paper prepared for the needs of the European Research Program MEDROPLAN (Mediterranean Drought Preparedness and Mitigation Planning), Zaragoza, Spain
Tsakiris G., D. Pangalou, H. Vangelis, 2007. Regional Drought Assessment Based on the Reconnaissance Drought Index (RDI), Journal of Water Resource Management, 21:821–833