بررسی تطابق الگوی صادرات آب مجازی با مزیت های رقابتی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد

2 عضو هیأت علمی دانشگاه تهران

3 گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

باتوجه به تشدید کمیابی آب در کشورهای مختلف و از جمله ایران، موضوع آب مجازی و تجارت آن از اهمیت ویژه­ای در برنامه‌ریزی و سیاست­گذاری کلان آب در آینده برخوردار شده است. در این پژوهش سعی شده طی سال­های 95-1371 مزیت‌های صادراتی، مقادیر آب مجازی خروجی و ارزش هر متر مکعب آب مجازی صادر شده برای محصولات صادراتی اصلی (پسته، خرما، زعفران، کیوی و سیب) برآورد و ارتباط صادرات آب مجازی با مزیت‌های صادراتی بررسی گردد. نتایج نشان داد که بطور متوسط طی دوره مورد بررسی، صادرات آب مجازی و ارزش آن برای محصول پسته به ترتیب معادل سالانه 9/4 میلیارد مترمکعب و 149/0 دلار به ازای هر مترمکعب و شاخص مزیت نسبی آشکار شده متقارن نیز بیانگر وجود مزیت صادراتی پسته در همین دوره می­باشد. این در حالی است که ضریب همبستگی بیانگر ارتباط منفی و معنی­دار بین ارزش صادرات آب مجازی و مزیت صادراتی بوده که نشان‌دهنده عدم تطابق الگوی صادرات آب مجازی با مزیت رقابتی پسته خواهد بود. در مورد محصول زعفران نیز این ارتباط منفی، مشابه پسته بیانگر عدم تطابق بین الگوهای تجاری و ارزش آب مجازی بوده و در مورد محصول خرما نیز عدم وجود رابطه معنی­دار بین ارزش هر مترمکعب آب مجازی صادراتی و مزیت صادراتی نیز این عدم تطابق را تأئید می­نماید. این در حالی است که کاراترین وضعیت مربوط به صادرات محصولاتی کیوی و سیب بوده است. براین‌اساس همسویی سیاست‌های تجاری و سیاست­های حفاظت از منابع آبی در شرایط فعلی کشور و بحران منابع آبی بیش از پیش ضرورت خواهد داشت. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Conformity of Virtual Water Export Pattern with Iran's Competitive Advantages

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Amiri 1
  • Hamed Rafiee 2
  • Abolfazl Mahmoodi 3
1 Graduated from Senior Expert in Agricultural Economics
2 Assistant Professor, Faculty of Economic and Agricultural Development, Department of Agricultural Economics, University of Tehran
3 Department of Agriculture, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

 Given the water scarcity in various countries of the world, including Iran, the issue of virtual water and its trade has particular importance in future water planning and policy making. In this research will be estimated advantages for export, virtual water quantity and virtual water value per cubic meter for the main export products (pistachio, dates, saffron, kiwi and apples) and relationship between virtual water exports and export advantages during the years 1992-2016. The results showed, on average, the export of virtual water and its value for pistachio are 4.9 billion cubic meters per year and 0.149 dollars per cubic meter respectively and symmetric revealed comparative advantage index during the same period for pistachio showed the existence of an export advantage. However, the correlation coefficient shows a significant and negative correlation between the value of virtual water exports and the export advantage of this product, which indicates that the pattern of virtual water exports is incompatible with the competitive advantage of pistachios. Negative effect on the product of saffron, similar to pistachio shows the mismatch between trade patterns and virtual water value. In date product, the lack of a significant relationship between the value of each cubic meter of virtual export water and the export advantage also confirms this mismatch. While the most effective condition was for the export of kiwifruit and apples. Therefore, the alignment of business policies and water conservation policies in the current state of the country and the crisis of water resources will be more urgent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Virtual Water
  • Virtual Water Export Value
  • Commercial Model
  • Competitive Advantage

مراجع

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران. 1396. گزارش واردات و صادرات جمهوری اسلامی ایران. 
اردکانیان، ر و ر. سهرابی. 1385. تجارت آب مجازی: ادبیات جهانی و کاربرد در ایران، دومین کنفرانس مدیریت منابع آب، اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران.
دهقانی سانیج، ح و ف، سهراب. 1392. کتاب تجارت آب مجازی، انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران.
رفیعی، ح.، شاه­نباتی، ن و ز. کیانی. 1397. کنترل ضایعات و صادرات آب مجازی؛ لزوم برنامه‌ریزی برای اولویتی مغفول مانده به جای تأکید بر واقعیتی اغراق آمیز، چهارمین همایش بزرگداشت روز ملی آب، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، تهران.
محمدی، ح و ا. تعالی مقدم.1390. تجارت آب مجازی برای محصولات عمده کشاورزی در ایران، دومین کنفرانس ملی پژوهشهای کاربردی منابع آب ایران.
موسوی، ن.، اکبری، م.، سلطانی، غ و م. زارع مهرجردی. 1388. آب مجازی؛راهکارهای نوین در جهت مقابله با بحران آب، همایش ملی مدیریت بحران آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
میرزائی خلیل آبادی، ح و ح. ابریشمی. ۱۳۸۶. نقش آب در توسعه بخش کشاورزی، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.
وزارت امور اقتصادی و دارایی. 1396. معاونت امور اقتصادی، گزارش بررسی عملکرد بازرگانی خارجی بخش کشاورزی ایران در سال 1395.
 
Balassa, B. 1998. Revealed comparative advantage and alternatives as measures of international specialization, DRUID Working Papers No. 98.
Brasili, A.; Epifani, P. and R. Helg. 2000. On the dynamics of trade patterns,
CESPRI, Italy, Working Paper, 115: 1-33.
 Chenery, H. and A. Strout. 1966. Foreign assistance and economic development, American Economic Review, 56: 679-733.
ITC. 2017. International Trade Agency, https://trademap.org/.
Laursen K. 1998. Revealed comparative advantage and the alternatives as measures of international specialization, Department of industrial economics and strategy, Working Paper, pp 30-98.
 Ramirez, J. and P. Rogers. 2004. Virtual Water Flows & Trade Liberalization”. Water Science & Technology, 49(7): 25-32.
 Silva, V. P. R., Oliveira, S. D., Hoekstra, A. Y.,  Neto, J. D., Campos, J. H. B. C., Braga, C., Araújo, L. E., Aleixo, D. O.,  Brito, J. I. B., Souza, M. D and Holanda, R.M. 2016. Water Footprint and Virtual Water Trade of Brazil. Journal of Water 8(517): 1-12.
Zhuo, L. Mekonnen, M. M. and A. Y. Hoekstra. 2016. Consumptive water footprint and virtual water trade scenarios for China - With a focus on crop production, consumption and trade. Environment International 94: 211–223.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار