بررسی نقش مشارکت زیر حوضه‌های آبریز در شدت سیل‌خیزی؛ مطالعه موردی حوضه آبریز دالکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مهندسی منابع آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

2 مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

چکیده

یکی از راه‌هایی که می‌توان خسارت ناشی از سیلاب را کاهش داد، تعیین مناطق مولد سیلاب و اعمال روش‌های مناسب کنترل آن می‌باشد. در این پژوهش، با تلفیق GIS و شبیه آبشناسی HEC-HMS، میزان مشارکت زیر حوضه‌های بالادست ایستگاه آب‌سنجی چم‌چیت واقع در حوضه آبریز دالکی در سیل خروجی کل حوضه بر اساس دوره برگشت‌های 2، 50 و 100 ساله تعیین می‌شود. بدین منظور با استفاده از روش تکرار حذف انفرادی زیر حوضه‌ها و در محیط شبیهHEC-HMS ، زیر حوضه‌های آبریز بالادست ایستگاه آب‌سنجی چم‌چیت از نظر سیل‌خیزی اولویت‌بندی می‌شوند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که میزان مشارکت زیر حوضه‌ها در بده خروجی کل حوضه تنها تحت تاثیر مساحت و بده اوج زیر حوضه نمی‌باشد و عواملی مانند موقعیت مکانی زیر حوضه‌ها، فاصله تا خروجی، ضریب CN و نقش روندیابی در رودخانه اصلی تاثیر بسزایی در سیل‌خیز بودن زیر حوضه‌ها دارند. علاوه بر این تغییری در اولویت‌بندی سیل‌خیزی زیر حوضه‌ها در دوره برگشت‌های مختلف دیده نشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of contribution role of sub-basin in intense flooding; Case Study: Dalaki basin in Fras Province

نویسندگان [English]

  • Reza Mohammadi Motlagh 1
  • Navid Jalalkamali 2
  • Amir Jalalkamali
1 M.Sc. Student, Water Resource Engineering, Islamic Azad University , Kerman Branch.
2 Faculty member, Water Engineering, Islamic Azad University Kerman Branch
چکیده [English]

One method of decreasing loss resulted from flooding is to determine flood productive regions and applying appropriate methods to control flooding. In this study, by using HEC-HMS model accompanied by GIS technology the contribution rate of different sub-basins located upstream of Chamchit hydrometry station in Dalaki basin based on 2,50 and 100 years return period is determined.In this research upper sub-basins of Chamchit hydrometry station ranked due to flooding using Single Successive Subwatershed Elimination method in HEC-HMS environment. Results of this study showed that sub-basin contribution rate in whole output not only affected by area and peak discharge of sub-basin but also factors like location of sub-basin, distance from output, CN, and  Flood Routing role in main river have significant impact on the portion of sub-basin in production of the whole basin flood (sub-basin flooding). Except above mentioned, it was found that there is no significant change in sub-basin flooding priority in different return periods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • flooding priority
  • HEC-HMS
  • unit flood response
  • GIS
  • basin

مراجع

. ثقفیان، ب. و ح. فرازجو. 1386. تعیین مناطق مولد سیل و اولویت‌بندی سیل‌خیزی واحدهای هیدرولوژیک حوضه سد گلستان. مجله علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. سال اول. شماره 1. بهار 1386. 11-1.
2. جوکار، ج. 1381. بررسی سیل‌خیزی زیرحوضه‌های رودخانه شاپور با استفاده از شبیه‌سازی بارش – رواناب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد آبریزداری، دانشکده علوم دریایی و منابع طبیعی نور. 132 ص.
3. خاک سفیدی، ع.، ن. نورا.، ن. بیرودیان. و ع. نجفی نژاد. 1389؛الگوی توزیع زمانی بارش در استان سیستان و بلوچستان. مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، جلد هفدهم، شماره اول، ص 61-45.
4. خسروشاهی، م. و ب. ثقفیان. 1384. تعیین حساسیت اثر برخی از عوامل موثر بر سیل‌خیزی زیرحوضه‌های آبریز با استفاده از تحلیل هیدروگراف خروجی حوضه و کاربرد مدل HEC-HMS. فصلنامه علمی – اقتصادی – اجتماعی سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبریزداری کشور. شماره 67. 37-28.
5. قنبرپور، م.، مهدوی. و ع. تلوری. 1379. مطالعه روابط بارندگی‌های حداکثر روزانه و کوتاه مدت در ایران، مجله پژوهش و سازندگی، شماره 49، صص 26-22.
6. محمدی مطلق، ر. 1390. بررسی نقش مشارکت زیرحوضه‌های آبریز در شدت سیل‌خیزی (حوضه آبریز دالکی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان. 177 ص.
7. یزدانی، م.ر. 1379. تخمین دبیس حداکثر در حوضه­های آبریز کوچک با استفاده از روش گرافیکی SCS، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
8. Arnaud, P., C. Bouvier,  L. Cisneros & R. Dominguez. 2001. Influence of rainfall spatial variability on flood prediction. Journal of Hydrology, 260: 216-230.
9. Djordjevic, B. and S. Bruck. 1998 System Approach to the Selection of Priority Areas of Erosion Control With Implications of the Water Resources Subsystem, Proc. 4th Int. Sym. River  Sedimentation Beijing, China , 1547-1554.
10. Ewen, J. and G. Parkin. 1996. Validation of Catchment Models for Prediction Land Use and Climate Change Impacts: 1. Method, Journal of Hydrology, 175: 583-564.
11. Turcotte, R., J.P. Fortin, A.N. Rousseau, S. Massicotte & J.P. Villeneuve. 2000.
12. US Department of Agriculature, Soil Conservation Service(USDA, SCS), 1972, Hydrology, National Engineering Handbook, Section 4.
13. Wang, G.T. & S. Chen. 1995. A linear spatially distributed model for a surface rainfall- runoff system. Journal of Hydrology, 185: 183-198.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار