اولویت بندی تخصیص منابع آب سد جیرفت تحت رویکرد خشکسالی با کاربرد تکنیک شباهت به گزینه ایده آل فازی (FTOPSIS)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

3 -استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

سد جیرفت یکی از مهمترین سدهای استان کرمان می باشد که وظیفه تأمین نیاز بخش های مختلف را بر عهده دارد. خشکسالی اخیر سبب بروز پیچیدگی در امر مدیریت منابع آب در این منطقه گردیده است. از اینرو نیاز است، با توجه به شرایط بحرانی آب در منطقه، برنامه ایی جهت تخصیص بهینه منابع آب این سد عملیاتی شود. از اینرو هدف اصلی این پژوهش اولویت بندی تخصیص منابع آب سد جیرفت می باشد. جهت تحقق این هدف از تکنیک شباهت به گزینه ایده آل فازی (FTOPSIS) تحت 8 شاخص مدیریتی بهره گرفته شد. جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، از مطالعات کتابخانه ایی و هم چنین نظرخواهی از کارشناسان و خبرگان بخش های مربوطه انجام پذیرفته است. نتایج مطالعه نشان می دهد بخش کشاورزی در رتبه اول با شاخص شباهت 51/0 از نظر تخصیص منابع آب قرار دارد. جایگاه دوم مربوط به بخش انرژی برقابی با شاخص شباهت 44/0 می باشد. در انتها با توجه به نتابج بدست آمده پیشنهادات کاربردی ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prioritizing Allocation of Water Resources of Jiroft Dam under Drought Approach by Fuzzy Technique Order-Preference by Similarity to Ideal Solution (FTOPSIS)

نویسندگان [English]

  • Zeynab Afzali 1
  • Mohammad Reza Zare Mehrjerdi 2
  • Sedighe Nabiyan 3
1 M.S in Agricultural economics of shahid Bahonar kerman University
2 Associated Professor, Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
3
چکیده [English]

Jiroft dam is one of the most important Kerman dams providing water for different sections. The recent shortfall makes difficulty in management of water resources in this area. Therefore, it is necessary to optimize a plan for water resources allocation considering critical conditions in the region. So, this research main purpose is to prioritize allocation of Jiroft dam water resources. We used a technique similar to fuzzy ideal (FTOPSIS) under 8 management indexes in order to achieve this goal. We also collect required information from library studies and survey the related experts’ ideas. The results showed that agricultural area is in the first grade with index of 0.51  in terms of water resources allocation. The second grade for hydropower with index of 0.44 . Finally, there are applied suggestions based on the results obtained..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prioritize
  • allocation
  • shortfall
  • Jiroft dam
  • FTOPSIS
اصغرپور، م.ج. 1381. تصمیم گیری های چند معیاره. چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
اهدی پور، ه. شریفی،م. داوری،ک. و اکبرپور،ا. ۱۳۹۲. بررسی و اولویت بندی راهکارهای مدیریت منابع آب استان خراسان جنوبی با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی. پنجمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، تهران، انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران، دانشگاه شهید بهشتی.
    برشنده،س. شمسایی،ا وعلیمحمدی،س. ۱۳۹۱. کاربرد روشهای تصمیم گیری چند معیاره در مدیریت یکپارچه منابع آب غرب دریاچه ارومیه. یازهمین کنفرانس هیدرولیک ایران، ارومیه، انجمن هیدرولیک ایران، دانشگاه ارومیه. 
    طالبی، ع. قربانی،م؛ع و دانشفراز،ر. ۱۳۹۲. اولویت بندی تخصیص آب سد قشلاق سنندج با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی  (FAHP). پنجمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، تهران، انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران، دانشگاه شهید بهشتی.
    رفیعی دارانی،ه. بخشوده،م و زیبایی، م. 1386. انتخاب و رتبه بندی سیستم های آبیاری در استان اصفهان. کاربرد ماتریس معیارها، کارایی کیفی گزینه ها و برنامه ریزی چندمعیاری، غلوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 40، 409-399.
    درویشی، س. ملماسی ،س و نظری دوست، ع.1392. ارزیابی ریسک زیست محیطی سد صیدون خوزستان در مرحله ساختمانی با استفاده از روش های تصمیم گیری چند شاخصه. سومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
    نادر،ه. کیخا، ا ،ع و صابونی ،م.  1391. طراحی سلسله مراتبی فازی جهت تعیین اولویت تخصیص آب سد مهاباد. مجله دانش آب و خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.22(4): 160-147.
    نادر،ه. صبوحی، م و محمدپور، ع. 1393. تخصیص بهینه آب سد چند منظوره مهاباد با استفاده از تلفیق روش های تحلیل سلسله مراتبی فازی و برنامه ریزی آرمانی. نشریه دانش آب و خاک، جلد 24 شماره 3، 215-229.
    منتظر، ع، ا. نصیری، ا و مومنی، م. 1389. کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی و تکنیک تاپسیس در تعیین ارزش وزنی معیارها و ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری و زهکشی. نشریه آبیاری و زهکشی ایران، 2(4): 284-296.
    حسینی فرازمند، م. 1379 . طراحی مدل ریاضی بهرهبرداری منابع آبی در سد کرخه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس.
    دحیماوی،ع. غنیان،م. مهراب قوچانی، ا و زارعی،ح.1394. فرآیند بکارگیری مدلهای تصمیم گیری چند معیاره در اولویت بندی اجرای طرحهای توسعه منابع آب مناطق روستائی استان خوزستان، نشریه آب و توسعه پایدار، سال 1، شماره 3، 16-9.
 
  Ánagnostopoulos, K.P., Petalas C. and Pisinaras, V. 2005, Water resources planning using the AHP and PROMETHEE multicreteria methods: the case of Nestos river – Gressce, The 7th Balkan Conference on Operational Research, Constanta, Romania.
    Bournaski, E.G., Kirilov, L.M., Iliev, R.S. and Diadovski, I. 2006, Decision support for water quality management, International Conference on Computer Systems and Technologies,Sofia, Bulgaria.
    Chuntian, C. 1999. Fuzzy optimal model for the flood control system of the upper and middle reaches of the Yangtze River, J. Hydrological sciences, 44(4), 573-582.
    Fu, G. 2008. A fuzzy optimization method for multi-criteria decision-making: An application to reservoir flood control operation, Expert Systems with Applications, 34(1), 145-149.
    Mimi, Z., & Sawalhi, BI. 2003. A decision tool for allocating the waters of the Jordan River basin between all riparian parties, Water Resources Management, 17, 447–461.
    Rudi, F. 2009, The use of AHP (the Analytic Hierarchy Process) method for irrigation water allocation in a small river basin (Case Study in Tampo river basin in West Sumatra, Indonesia), 11th conference of international association for water allocation, jakarta, Indonesia.
    Sasikumar, K., & Mujumdar, P.P. 1998. Fuzzy optimization model for water quality management of a river system. J. water resource planning and management. 124(2), 79-80.
    Srdjevic, B., Medeiros, Y.D.P., Faria, A.S. 2004. An Objective Multi-Criteria Evaluation of Water Management Scenarios, Water Resources Management, Vol. 18, pp. 35–54.